Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Qupperneq 92

Tímarit Máls og menningar
útgáfa birtist í Strassburg 1893 í umsjón Ottos Luitpolds Jiriczeks.31 í for-
mála Kaupmannahafnarútgáfunnar segir svo:
„Þess má geta, að úr sögunni er hér sleppt, eins og hjá Verelius, á 3 stöðum
greinum, er heldr þóktu klámfeingnar til að prentast, þó öll handritin hafa
þær, og er þess viðgetið í athugasemdunum" (Fornaldar sögur Nordrlanda
III, ix).
Ritskoðun af þessu tagi var ekki ný af nálinni, því að í einu handriti sög-
unnar, AM 586 4to, hafa nokkrar samræðislýsingar verið skafnar út.
Bósa saga hefur verið talin til fornaldarsagna; mörkin milli þeirrar bók-
menntagreinar og margra riddarasagna eru þó mjög óljós og þarf að taka þá
flokkun til endurskoðunar. Bósi er útlægur gjör úr ríkinu og á ekki aftur-
kvæmt fyrr en hann hefur fært konungi gammsegg eitt, gullstöfum ritað.
Að þessu leyti á sagan samleið með ævintýrum: Bósi á að finna og færa
konungi þann grip sem flestum venjulegum mönnum er ofviða að ná í. En
ferð Bósa á vit hins ókunna er leit, lík mannraunum riddarans; hvort-
tveggja skal reyna manninn og þá ef til vill einnig koma honum til þroska.
Bósi er líka af göfugum mönnum kominn, faðir hans hafði fyrr verið í vík-
ingu, en móðir hans Brynhildur var áður skjaldmey og var dóttir Agnars
konungs úr Nóatúnum.
Bósa saga hefst á formála sem Jiriczek telur að sé ekki upphaflegur. Það
getur ekki staðist því að hann stendur í öllum handritum og hefur því verið
í stofnriti þeirra. I formálanum kemur fram hvernig litið hefur verið á sög-
una: hún kallast þar xvintýr sem líklega merkir dæmisögu. Svipað er kom-
ist að orði í formála að Olífar þætti og Landrésar í B-gerð Karlamagnúss
sögu.
Eins og í ævintýri leitar Bósi eftir aðstoð en í stað Lítils og Trítils, kallar
hann konur til fulltingis enda hefur hann áður borið þeim góðan beina.
Hjálp þeirra er fólgin í því að þær veita honum mikilsverða vitneskju. Árni
Björnsson sem bjó Bósa sögu til prentunar fyrir íslenskan almenning 1971
ritaði um söguna skemmtilegan inngang.32 Hann hugði að Bósi hefði þegið
vitneskjuna sem:
„einskonar laun fyrir þá næturskemmtan, sem hann veitir þeim og þær hefðu
naumast sagt honum upp úr þurru. En fólk, og ekki síður kvenfólk, er sjald-
an opinskárra en einmitt eftir slíka lofnargleði, og ber sagan hér vitni um
hræsnislausa mannþekkingu höfundar" (Bósa saga, 8).
Mér er ókunnugt um hve opinskátt fólk er við slík tækifæri, en það kæmi
mér ekki á óvart að slíkt yrði einhvern tíma rannsakað.
218