Tímarit Máls og menningar - 01.04.1989, Page 113

Bréfin hennar Frídu
En snúum okkur nú að sendibréfunum, því til þeirra er svo gott að grípa
ef fjalla á um liðna tíð, svona til að halda sér við jörðina. Flest sendibréf eru
þess eðlis að þau eiga varla erindi við nokkurn mann nema sendanda og
viðtakanda, en bréfin hennar Fríðu eru mörg þannig, að þau eru í ætt við
hennar bókmenntaskrif og raunar má snúa þessu við og segja að bækur
hennar eins og Samastaðurinn og Sálarkirnan séu eitt allsherjar sendibréf.
Hún segir í Sálarkirnunni:
Til Fólksins í Heiminum. - Nú sé ég ykkur aldrei framar, Fólkið í Heimin-
um, hitti ykkur aldrei, heimsæki ykkur aldrei, né þið mig, og svo morna ég
hér og þorna eins og sú frú sem lét undir sér teyma (svo stár í letri), nema ég
taki það til bragðs að skrifa ykkur mínar vesölu hugrenningar krypplaðar af
vöntunum og þessi dauðans ómerkilegu atvik, sem ekki eru í letur færandi né
máli mælandi.1
Þannig voru bréfin hennar að mínu mati eins og samtal við heiminn. Ég
tel að bréfaskriftir hafi verið henni þægilegri samskiptamiðill en síminn,
hún var ekki fyrir neitt óþarfa mas í síma, kom sér beint að erindinu og
kvaddi svo. I gamla daga þegar ég var barn voru símasamtöl okkar yfirleitt
svona: Hún hringdi og þegar ég svaraði sagði hún: „Er móðir þín við?“
„Nei,“ sagði ég, ef þannig stóð á, þá lagði Málfríður þegjandi á, en að
vörmu spori hringdi hún aftur: „Veistu nokkuð hvar hún er?“ Eitt sinn
hringdi hún í móður mína og spurði formálalaust: „Veistu hvað þarf marga
tíeyringa til að brúa til tunglsins?“ Einhverra hluta vegna rambaði mamma
á rétta tölu. - „Já, það er rétt, vertu sæl.“ En svo hringdi hún aftur um hæl
og sagði: „Ég gleymdi að segja þér að hún er komin í slopp.“ Þar átti hún
við tengdadóttur sína sem átti von á fyrsta barnabarni hennar. Svo stuttara-
leg og skemmtileg voru bréfin hennar ekki, heldur yfirleitt löng og
skemmtileg og var víða komið við í þeim, allt frá persónulegum samtölum
til alheimsmála.
Ég gríp niður í bréf frá 1949, til Önnu Guðmundsdóttur, en þá dvaldi
Málfríður í Kaupmannahöfn, nánar tiltekið á ljóslækningastofu Finsens, sér
til lækningar við berklum:
Það þykir mér sem stendur helzt tíðindum sæta úti í heimi, að mannkynið,
sem er að verða albata af flestum sjúkdómum, síðan það fór að éta pensílin, á
það á hættu innan skamms (10-30 ára) að sálast úr hungri alltsaman, og
finnst mér gaman að þessu. Ameríkumenn eru að tala um að skerast úr leik,
og reyna að lifa sjálfir, þegar hungrið kemur, og gefa engum neitt, en hingað
til segjast þeir hafa haldið lífi í flestu því fólki, sem lifir á hnettinum utan N.
Ameríku. Það eru því líkur til, að það verði frjósemi mannkynsins og batn-
andi heilsufar, sem útrými því að mestu eða miklu leyti, en einn til tveir
239