Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Side 29

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Side 29
ýmsa lund; hrollur, viðbjóður, vellíðan eða hlakkandi hlátur; jafnvel allt þetta í senn. Tilgangur þess að hrella menn með svona nokkru er oftast sá að afhjúpa hræsni, fordóma og tabú samfélagsins. I Önnu er lesandinn, sá hænuhaus, hvað eftir annað stuðaður með slíkum gróteskum lýsingum sem nú verður nánar vikið að. í Önnu beinist athyglin mjög að líkamanum og þeim sviðum hans sem að öllu jöfnu sjást ekki á prenti í íslenskum bókmenntum. Hér er t.d. átt við hin ýmsu op líkamans og afurðir þeirra, auk þess er því sem stendur út úr líkamanum, s.s. nefi, útstandandi augum og getnaðarlim, sýndur mikill áhugi. Sem dæmi um grótesk augu og nef má nefna, að strax á fyrstu síðum Önnu þar sem lýst er borðhaldi íjölskyldunnar, þrútna augun í syni hússins, hann japlar út úr sér matarmauki á gaffalinn og í þokkabót rennur stanslaust úr nefinu á honum. Tungan og munnurinn, sem marka innganginn að iðradjúpum líkamans, fá einnig mikilvæga og gróteska áherslu víða í sög- unni. Lýst er iðandi tungum, votum tungubroddum, sívalri hundstungu sem breytist í ánamaðk, þöndum vörum og svo mætti lengi telja. Endaþarmurinn er sá staður sem gróteskan hefur hvað mest dálæti á. Hann er útgangurinn úr líkamanum; hringvöðvinn sem tengir líkamann við eilífa hringrás lífsins, sbr. þegar gamla konan í sögunni kúkar undir húsvegg þar sem hún vonast til að síðar spretti venusvagnar og rósarunnar af hinum lífræna áburði. Fruss, rop eða prump hefur siðmenningin kennt mönnum að bæla eins og kostur er. En persónurnar í Önnu fara ekki í launkofa með líkamlegar þarfir sínar (og geta það heldur ekki, svo nákvæmlega er fylgst með hverju fótspori þeirra þennan sólarhring sem sagan spannar); Sveinn smellropaði stöku sinnum lyktarlausum morgunropa. Og við ropann komst hann í sælukennt ástand, gjóandi hálfstorknuð- um augum vinnuþrælsins á eldhúsklukkuna. Eftir síðasta ropann, stóð hann prumpandi frá borðinu ... (212) Útstandandi líkamshlutar, hin ýmsu op og afurðir þeirra, eiga það sameig- inlegt að á þessum mörkum renna líkami og umhverfi saman. í þessum samruna eiga gróteskar athafnir sér stað. Samkvæmt kenningum Bakhtíns renna líkami og jörð saman við hægðalosun, og þvaglát gegnir svipuðu hlutverki fýrir samruna líkama og sjávar. Hið sama mun gilda um slef, svita, hor, ælu o.s.frv. Dæmi um gróteskan framskagandi líkamshluta er getnað- arlimurinn; tengiliðurinn fyrir samruna tveggja líkama. I Önnu er það limur heimilisföðurins, Sveins, sem mesta umfjöllun fær. Milli þess sem Sveinn borar í nefið (en það er eina dund hans utan vinnunnar) er hann að fitla við tippið á sér. Sjaldan hefur nokkur getnaðarlimur fengið jafn mikla umfjöllun í nokkurri skáldsögu. Standpína Sveins leiðir til margra snilldarlegra tilþrifa TMM 1994:3 27
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.