Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Page 116

og hafstraumurinn vaggar
og vaggar hægt og rótt
bátnum þangað
í beina stefhu.
(bls. 34)
Annað eftirminnilegt ljóð um dauðann
nefnist „f hafi“. Þar er upplifiininni lýst
sem stórkostlegu augnabliki sem leysir
mikinn kraft úr læðingi. Ljóðmæland-
inn er æðrulaus og hlakkar til: „gripinn
hiklausum/hug til brottferða/og sælu-
fullum grun/um sönn stefnumið.“ (bls.
65). Hér er von og bjartsýni efanum
yfirsterkari og það er reyndar raunin
hvað bókina varðar í heild. Efinn er þó
til staðar og myndar togstreitu milli trú-
ar og efa eins og kemur berlega í ljós í
ljóðunum „Sonarorð“ og „Veggmynd“. í
fyrrnefnda ljóðinu stendur sonur við
gröf foreldra sinna og ávarpar móður
sína: „. . . Og efi/hringar sig eins og
naðra/í höfuðskel minni.“ (bls. 63). í
hinu síðarnefnda er ort út frá mynd af
síðustu kvöldmáltíðinni og ljóðið er lagt
í munn efasemdarmannsins, Tómasar. í
lok ljóðsins segir hann augu sín loga „af
löngun í snertingu/sem er heil-lheil,
sjónhverfingalaus.“ (bls. 54).
Þriðji hluti Eldhyls nefnist „Klukku-
kvæði“. Kveikjuna að því hefur Hannes
fengið úr sjálfsævisögu sr. Jóns Stein-
grímssonar. Þar er sagt frá gamalli
klukku sem fannst í jörðu fyrir ffaman
Hof í Skagafjarðardölum og var talin
vera úr klaustri sem eyðilagðist í stóru
plágunni 1404. Á klukkuna var letrað:
„Vox mea est bamba, possum depellere
Satan.“, sem útleggst: „Raddhljóð mitt
er bamba, ég get hrakið Myrkrahöfð-
ingjann á burt“. í prósainngangi er sagt
frá því að ferðamaður einn hafi fyrir
langalöngu riðið um fornan eyðidal og
lagst til svefns. í draumnum heyrir hann
rödd tala til sín úr jörðu og þar er kvæð-
ið komið. Klukkan er fyrst og fremst
verndarklukka, hún er þeirrar náttúru
að hrekja allt illt á braut og hún þráir að
koma aftur upp á yfirborð jarðar og láta
til sín taka á ný:
... Gleðiríkt
væri að stíga enn á ný upp, fram í Ijósið
af einhverri hendi lyft sem þarf mín við.
Ég mundi steypa moldinni af mér sem hroða
og mæla, nei kalla hátt, hátt að fyrri sið:
Vox mea est bamba.
Possum depellere Satan!
(bls. 48)
Kvæðið er samtals sjö erindi, sex brag-
línur í erindi og latínuáletrunin notuð
sem viðlag í fjórum erindum. Stuðla-
setning er hefðbundin og í fjórðu og
sjöttu braglínu er endarím. „Klukku-
kvæði er því hefðbundið að öllu leyti og
fer vel á því enda klukkan ff á kaþólskum
tíma þegar stuðlanna þrískipta grein var
í hávegum höfð. „Klukkukvæði“ er hag-
anlega gert og klukkan á svo sannarlega
erindi við okkur á tuttugustu öld þar
sem „Aldéflið fer sínu fram“ með orð-
um Jónasar Hallgrímssonar í „Vorgesti".
Fimmti og síðasti hluti Eldhyls heitir
„Talað við Einhyrning“. I lausamálsinn-
gangi fáum við að vita að kynjaskepna
nokkur kemur til gamals skálds „um
víðan veg innan úr birtu sólar“. Þessi
skepna er einhyrningur sem líkist einna
helst hesti með snúið horn ffam úr
miðju enni. Einhyrningurinn er tákn
hreinleikans á miðöldum og í kirkjulist
var hann iðulega látinn tákna Krist. í
upphafi kvæðisins ávarpar skáldið ein-
hyrninginn með þessum orðum:
Þú varst mér ilmur
af eplum og greni
þú sem ert Fiskur, ristur í vegg
rökkvaðra jarðfylgsna hinna ofsóttu
þú sem ert Einhyrningur
og enga myrkviðu skelfist.
Þig átti ég að bróður
í þagnarljósi barnshjarta míns.
114
TMM 1994:3