Frjáls verslun - 01.11.2014, Blaðsíða 54

54 FRJÁLS VERSLUN 11 tbl. 2014
að letja Rússa frá því að gera gagnkvæman
varnarsamning við Frakka. Samningurinn
leynilegi frá 1887 var ekki endurnýjaður
þegar Bismarck fór frá völdum – menn
vildu hafa meira gagnsæi. Gagnsæið var svo
tært að það setti af stað röð árekstra milli
Evrópuríkja, þróun sem náði hámarki með
fyrri heimsstyrjöldinni, segir Kissinger. Ég
nefni þessa kenningu Kissingers vegna þess
að hann veltir því fyrir sér í umræddri bók,
hvort það gæti bjargað heimsfriðnum ef
Bandaríkjamenn, sem hafa heitið Japön­
um að verja þá gegn árásum annarra
ríkja, mundu gera (leynilegan) samning
við Kínverja í anda samnings Rússa og
Þjóðverja frá 1887. Þar fengju Kínverjar
væntanlega frítt spil í ýmsum málum, svo
sem að taka yfir siglingaleiðir til Kína, en
jafnframt væri Kínverjum ljóst að árás á
Japan væri stríðsyfirlýsing við Bandaríkin.
Ég nefni þessa hugmynd Kissingers fyrst
og fremst til að undirstrika hve brothættur
heimsfriðurinn er og hve erfitt er að hemja
nýtt stórveldi þegar sól þess rís. Það er
ólíklegt að efnahagskerfi Kínverja hrynji
eða ríkið leysist upp í smærri einingar og
þess vegna vænti ég þess að utanríkisstefna
Kínverja og viðbrögð við henni eigi eftir
að setja sitt mark á kvöldfréttirnar næstu
mannsaldrana.
5. Evrópa á enn í fjárhagslegum vand ­
ræðum. Mesti óttinn í Evrópu er verð ­
hjöðnun á evrusvæðinu og sam dráttur
í kjölfarið. Til hvaða aðgerða þarf
eiginlega að grípa til að Evrópa nái
sér á strik aftur – eða er undirliggjandi
skuldavandi í Evrópu frá hruninu 2008
ennþá óleyst vandamál?
Í síðasta áramótaspjalli okkar ræddum
við töluvert um Evrópu og evrumálin. Ég
hef litlu að bæta við það sem þá var sagt.
Evruþjóðirnar í suðri eru á kafi í hættulegu
atvinnuleysi og sitja fastar í spillingarneti.
Öfgaflokkar eru vinsælir. Helsta nýmælið
er að Finnar efast nú um að evran henti
finnsku efnahagslífi. Ýmis vandamál, sem
evrunni verður ekki kennt um, hafa nýlega
skollið á finnska hagkerfinu og þau þarf að
leysa innan evrurammans.
Nýlega rakst ég á ritgerð eftir Vesa
Kanni ainen, „The Future of the Euro:
The Options for Finland“. Kanniainen
segir þar frá nýútkominni bók eftir sig og
nokkra aðra finnska hagfræðiprófessora
og fjár málasérfræðinga. Þeir fjalla um
þá kosti sem standa Finnum til boða í
gjaldmiðilsmálum. Þar gætir vonbrigða
með áhrif evrunnar á finnskt efnahagslíf.
Höf undarnir eru sannfærðir um að
evrusamvinnan gangi ekki upp, jafnvel á
norðurhluta svæðisins, nema ríkin komi á
fót sameiginlegu banka­ og fjármála kerfi
en í þess konar samvinnu felst meiri háttar
fullveldisafsal og endan lega sambandsríki.
Á þeim vettvangi mundu Þjóðverjar (og
kannski Frakkar) væntanlega hafa undir ­
tökin. Hagfræð ing arnir fara yfir helstu kosti
sem Finnum bjóðast. Einn kosturinn er
að taka aftur upp fyrri mynt, markka. Þeir
reikna með að gengi markka yrði 7% lægra
en gengi evrunnar og telja að ekki verði
þörf á að taka upp fjármagnshöft. Barry
Eichengreen og margir aðrir sérfræðingar
hafa spáð því að land sem gengur úr
myntbandalagi eigi ekki von á góðu.
Peningaþensla mun ekki virka á
þýska hagkerfið, telur Hugh, og
vitnar í hinn frjóa Martin Wolf,
ritstjóra hjá Financial Times sem
lýsir vandanum með þessum
orðum: Seðlabankinn getur ekki
prentað börn.
um áramÓt
Pútín hefur sett það á sína dagskrá að skapa glundroða og ringul reið í fyrrverandi sambandslöndum Ráð stjórnarríkjanna og koma þannig í
veg fyrir að ríkin tengist Vesturlöndum nánum böndum.