Gripla - 20.12.2014, Page 61
61
vísan hefur verið talin tilheyra Guðmundar drápu Arasonar sem Arngrímur
orti 1345. Þótt vafi getið leikið á því hefur vísan líklega verið samin um líkt
leyti eða skömmu síðar, ef til vill í tengslum við ritun D-gerðar, og líklegt
er að samhengi sé milli endurupptöku helgra dóma guðmundar og rit-
unar annarrar hvorrar yngri sagna hans.64 Nákvæmur ritunartími þeirra
liggur ekki fyrir en áætluð tímamörk skarast árið 1344 þar sem C-gerð er
álitin rituð fyrir 1345 en D-gerð í fyrsta lagi 1343.65 vegna umsvifa sinna
í biskupsembætti var ormur Ásláksson ekki síður fjárþurfi en Auðunn
Þorbergsson og efling átrúnaðar á Guðmund með endurupptöku beina
hans hefði orðið biskupsstólnum á Hólum tekjulind.66
Meðferð kirkjuyfirvalda á jarðneskum leifum guðmundar Arasonar
sýnir að breytt viðhorf til vegsömunar dýrlinga voru tekin alvarlega hér á
landi á síðari hluta 13. aldar en hvarf á beinum úr gröf Guðmundar gefur
aftur á móti til kynna að almenningur hafi verið á annarri skoðun. Helsta
skýringin á stefnubreytingu Auðuns Þorbergssonar er hvatning Hákonar
Noregskonungs ásamt sívaxandi fjárþörf Hólastóls vegna aukinna umsvifa
sem helst fram á daga orms Áslákssonar. Viðhorf þeirra biskupa sem
létu sig varða vegsömun guðmundar Arasonar hafa vafalaust einnig um
leið haft áhrif á framvindu sagnaritunar um Guðmund góða á tímabilinu
1275–1350.
sem Baldur á himnum, ef hann kýs að miskunna(?). Drottinn himinsins mildur og mátt-
ugur efli hann til slíkrar vonar.“ Samantekt guðna Jónssonar í útg. hans Byskupa sögur, 3.
b., Hólabyskupar (reykjavík: Íslendingasagnaútgáfan, 1948), 466.
64 jón Helgason, formáli hans að Byskupa sǫgum: MS Perg. Fol. No. 5 in the Royal Library
of Stockholm, Corpus codicum Islandicorum medii aevii, 19. b. (Kaupmannahöfn:
Munksgaard, 1950), 21.
65 Stefán Karlsson, „guðmundar sögur biskups,“ 153–71.
66 Sbr. guðrún Ása grímsdóttir, formáli hennar að Biskupa sögum, 3. b., lxxi.
SAgA Af BEInuM