Gripla - 20.12.2008, Síða 164

GRIPLA162
að nóttin sé móðir dagsins en mér er hvergi kunnugt um að hún sé amma
hans. Nærtækasti samanburðurinn er við Þeógóníu Hesíódosar:
ἐκ Χάεος δ᾿ Ἔρεβός τε μέλαινά τε Νὺξ ἐγένοντο·
Νυκτὸς δ᾿ αὖτ᾿ Αἰθήρ τε καὶ Ἡμέρη ἐξεγένοντο,
οὓς τέκε κυσαμένη Ἐρέβει φιλότητι μιγεῖσα.2 (Hesiod 2006, 12)
Í öðru lagi stendur í Skáldskaparmálum Uppsala-Eddu, eins og í öðrum
handritum, að kalla megi jörðina „systr avþs ok dags“ (SnE II 1852, 315) en
það er í samræmi við ættfræðina í RWT. Í þriðja lagi er ekki að finna neinar
kenningar í fornu skáldamáli sem styðja gerðina í U. Langvænlegasta skýr-
ingin á merkingarmuninum er því að ritari U hafi stytt texta líkan þeim í
RWT og breytt merkingu hans, ef til vill án þess að veita því sjálfur eft-
irtekt.
4. Eddur Magnúsar Ólafssonar og P. H. Resens
Í Eddugerð Magnúsar Ólafssonar í Laufási3 er Eddu skipt í tvo hluta.
Sá fyrri samanstendur af tölusettum „dæmisögum“, þ.e.a.s. goðsögum úr
Eddu í lausamáli. Seinni hlutinn er eins konar stafrófsraðað uppflettirit um
kenningar. Magnús studdist fyrst og fremst við W en einnig hefur hann á
stöku stað leshætti sem virðast skyldir U, til dæmis heitið Ónar fremur en
Ánar eða Annar (Faulkes 1979, 164–5).
Í fyrri hluta Laufás-Eddu er ættfræðinni um Nótt og Dag skipað sem
áttundu dæmisögu. Textinn þar er nauðalíkur W og hefur bæði setning-
arnar „sijdast atti hana Dellíngr“ og „þä tok Allfǫdr Nott og D(ag) son
hennar“ (Edda Magnúsar Ólafssonar 1979, 196) sem benda á fyrri ættartöl-
una hér að ofan.
En nú bregður svo við að í seinni hluta Laufás-Eddu er að finna kafla
um Dagskenningar sem virðist byggður á öðrum upplýsingum:
2 „Af Khaos (gapinu) komu Erebos (rökkrið) og hin svarta Nyx (nóttin). Af Nyx fæddust
aftur Aiþer (upphiminn) og Hemere (dagurinn), sem hún fæddi eftir að hafa lagst með
Erebosi og þungast.“ Þýð. Eiríkur Gauti Kristjánsson.
3 Hefðbundið nafn þessarar Eddugerðar er Laufás-Edda og er því haldið hér. Það er að vísu
örlítið villandi en varla vitlausara eða langsóttara en ýmis önnur nöfn fornrita og handrita.
Það er að auki þjálla og fallegra heiti en Edda Magnúsar Ólafssonar. Laufás-Edda er til í
tveimur megingerðum sem Anthony Faulkes kallar X og Y. Hér er vitnað til X-gerðarinnar
en í þessu samhengi er enginn munur á gerðunum sem máli skiptir.