Són - 01.01.2003, Blaðsíða 73

Ragnar Ingi Aðalsteinsson
Limrur
I Inngangsorð
Í þessari grein verður fjallað um þróun limrunnar í íslensku um-
hverfi. Fyrst er stuttlega gerð grein fyrir því hvernig hún kom inn í
íslenska ljóðhefð og birt fyrsta limra sem vitað er til að hafi verið ort
á íslensku. Síðan er vitnað til nokkurra dægurlagatexta undir limru-
háttum þó að efnislega séu þeir mjög frábrugðnir limrum eins og þær
tíðkuðust á Bretlandi þar sem bragform þeirra er upprunnið. Þá er all-
ýtarleg umfjöllun um bragfræði limrunnar, einkum ljóðstafasetningu
hennar. Sýnd eru dæmi um þá möguleika sem eru á stöðu ljóðstafa í
limrum. Hér ber á það að líta að limra byggist á öðrum lögmálum en
rímnahættirnir og reglur um stuðlasetningu og staðsetningu höfuð-
stafs því lítillega frábrugðnar því sem tíðkast í eldri kveðskap á Ís-
landi. Grundvallaratriðin eru þó hin sömu. Þá er bent á nokkur atriði
sem ber að varast í ljóðstafasetningu þegar limrur eru ortar.
Í lok greinarinnar er svo vikið að þeirri hefð sem skapast hefur
meðal hagyrðinga að umgangast limruformið af heldur meiri léttúð
en annað bragform og leyfa sér stundum ýmis frávik sem ekki þykja
við hæfi í sumum öðrum háttum, til dæmis rímnaháttum.
II Upphaf limrugerðar á Íslandi
Limra er fimm línur sem oft eru byggðar á öfugum þríliðum (sem
einnig má líta á sem tvo forliði eða tvöfaldan forlið, sjá síðar). Þrír
bragliðir eru í fyrstu, annarri og fimmtu braglínu og tveir í þriðju og
fjórðu. Endarím er venjulega AAbbA eða aaBBa. Ekki eru dæmi um
annars konar rím en endarím í limrum.
Limran er ung í íslenskum kveðskap. Hún er upprunnin á Bret-
landseyjum þar sem hún varð vinsæl þegar á 18. öld. Fyrsta limru-
kverið var prentað þar árið 1821. Þekktasta limruskáld Breta var