Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2010, Page 3

3
Inngangur
Lítið hefur farið fyrir fræðilegri umfjöllun um kvikmyndir í tímaritaútgáfu
hérlendis. Sannarlega hafa birst einstaka greinar um kvikmyndir innan um
annað efni en að fræðirit sé lagt í heilu lagi undir þetta viðfangsefni er
nýdæmi. Raunar var þema fyrsta útgefna Ritsins „aðlögun“, eða samspil
kvikmynda og bókmennta, en bókmenntir hafa auðvitað verið miðlægar í
tímaritaútgáfu hérlendis langt aftur fyrir daga kvikmyndalistarinnar.1
Gestaritstjórar álitu það því kærkomið tækifæri að bæta úr brýnni þörf
þegar farið var þess á leit við okkur að ritstýra sérhefti af Ritinu um kvik-
myndir. Spurningin var fyrst og fremst hvernig skyldi afmarka efnið; sann-
arlega var af nógu að taka. Í ljósi þess að hérlendis er hvergi vettvangur
fyrir fræðilega umfjöllun um samtímakvikmyndagerð, þótti okkur við hæfi
að gera hana að þema þessa sérrits. Áherslan á heimsbíóið (e. world cinema)
og þjóðarbíóið (e. national cinema) kemur ekki síst til af því að meginhluti
þeirra kvikmynda sem sýndar eru hérlendis eru Hollywood-myndir, og
jafnvel umfjöllun um þær takmarkast við almenna kynningu og kvik-
myndagagnrýni í fjölmiðlum.
Hugtakið heimsbíó hefur orðið æ fyrirferðarmeira í kvikmyndarýni á
undanförnum árum og er ekki aðeins til marks um víðari hnattræna sýn
heldur einnig breyttar áherslur í umfjöllun um Hollywood og rótgrónu
evrópsku þjóðarbíóin. Íslensk kvikmyndamenning hefur því miður farið
meira og minna á mis við þessi umskipti. Búa þar að baki fjölmargir þættir,
sem í sjálfu sér eru ekki beinlínis umfjöllunarefni okkar. Þótt ekki megi
búast við að heftið valdi straumhvörfum í íslenskri kvikmyndaumræðu er
það engu að síður von okkar ritstjóranna að greinarnar sem hér eru sam-
1 Sjá Ritið 1/2001. Ritstjórar þessa fyrsta Rits Hugvísindastofnunar voru þeir Jón
Ólafsson og Guðni Elísson, en það er einkum þeim síðarnefnda að þakka að tals-
vert hefur verið gefið út af innlendu efni sem og þýðingum um kvikmyndafræðileg
viðfangsefni. Sjá Heimur kvikmyndanna, Áfangar í kvikmyndafræðum auk þriggja
útgefinna binda í ritröðinni Sjöunda listgreinin.
Ritið 2/2010, bls. 3–7