Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2013, Blaðsíða 103

102
Þúsund og eina nótt. Þar með beinir hann sjónum lesenda að ævintýrum og
svaðilförum. En í framhaldinu klykkir hann út með því að hann ætli bara
að nefna þau atriði: „[…] sem á einhvern hátt snerta hina óviðjafnanlegu
ungfrú Harrington, sem mér er og verður minnisstæðust allra þeirra er
ég kynntist í Halifax“ (3). Vegna þess sem á undan er farið er eðlilegt að
einhverjir lesenda velti fyrir sér hvort ungfrú Harrington verði sögumanni
það sem irene Adler varð Sherlock Holmes – um leið og þeim er gefinn
kostur á að velta vöngum yfir Sherazade og soldáninum.
Fréttamennska og leynilögreglusagan tengdust allt frá því að Edgar
Allan Poe notaði sér efnivið dagblaða í tvær sagna sinna en við lok 19.
og upphaf 20. aldar gat fréttaritarinn jafnt verið hetjan sem þorparinn í
engilsaxneskum bókmenntum.55 Skiptar skoðanir voru líka á þeim tíma
um blaðamenn og blaðamennsku, jafnt hérlendis sem erlendis.56 Á tvenns
konar sýn á fréttamanninn spilar Jóhann Magnús í sögu sinni. inngangurinn
er upptaktur að því sem koma skal, þ.e. leikur með samband höfundar og
lesenda. Lesendur eiga að finna út hvers konar sögu er verið að segja − og
hver þáttur sögumanns og ungfrú Harrington er í henni − meðan villt er
um fyrir þeim með margvíslegum hætti.
Nokkrar aðferðanna, sem nýttar eru til að láta lesendur velkjast í vafa,
eru á meðal þeirra sem Zunshine fjallar um. Þannig er sögumaður ekki
fullkomlega trúverðugur. Hann lætur oftast eins og rás atburða komi flatt
upp á hann. dæmi um það er þegar hann hittir ungfrú Harrington fyrsta
sinni. Þar eð hún er líka blaðamaður, kann hún í krafti starfs síns að orka
tortryggileg á lesendur ekki síður en hann. En þegar ljóst er að henni er í
nöp við hann og spyr hvort hann sé Norðmaður, kýs hann að svara henni
með skopi, kveðst skyldur Norðmönnum en þó Íslendingur. Samtalið
endar reyndar eins og keppni um hnyttnar líkingar án þess að nokkuð sé
ljósara um þjóðerni sögumanns. og óvissunni og spennunni sem henni
55 Sjá t.d. Karen Roggenkamp, Narrating The News: New Journalism And Literary
Genre In Late Nineteenth-Century American Newspapers And Fiction, Kent oh.:
Kent University Press, 2005, bls. 75; Howard Goods, „Analyzing the Journalist in
Fiction, 1890−1930“, Journalism Quarterly 62/1985, bls. 352−357 og Joe Saltzman,
„Analyzing the images of the Journalist in Popular Culture: a Unique Method of
Studying the Public’s Perception of its Journalists and the News Media“, http://
ijpc.uscannenberg.org/uploads/files/AEJMC%20Paper%20Scan%20Antonio%20
Saltzman%202005.pdf, bls. 20−27 [sótt 5. júlí 2013].
56 Sjá t.d. Karen Roggenkamp, Narrating The News, bls. 48−49 og „Tvenns konar
stigamennska“, Ísafold, 23. des. 1896; „Ávarp til kaupenda Þjóðólfs“, Þjóðólfur, 1.
jan. 1898 og „Blaðamenska á Íslandi“, Elding, 29. sept. 1901.
BeRgljót soffía KRistjánsDóttiR