Peningamál - 01.03.2004, Qupperneq 87

86 PENINGAMÁL 2004/1
1. Inngangur
Þessi grein fjallar um samspilið milli góðra stjórnun-
arhátta (e. corporate governance), innra eftirlits, innri
endurskoðunar og breytinga og þróunar.
Seðlabanki Íslands er notaður sem dæmi og útskýrt
hvernig alþjóðlegar breytingar á starfsemi seðlabanka
hafa haft áhrif á skipulag og starfshætti bankans.
Fyrst er fjallað nokkuð ítarlega um bakgrunn og
þróun góðra stjórnunarhátta. Í þessari umfjöllun er
höfuðáhersla lögð á evrópska aðferðafræði þar sem
hún virðist hafa meiri skírskotun til okkar en banda-
rísk aðferðafræði, sem er að nokkru leyti frábrugðin.
Tæpt verður á stjórnunarháttum innan Seðlabanka Ís-
lands.
Helstu þættir innra eftirlits eru taldir upp og um
þá fjallað sérstaklega. Síðan er athyglinni beint að því
hvernig nýta má innra eftirlit og innri endurskoðun til
þess að hvetja til og stuðla að breytingum og endur-
nýjun (e. strategic renewal).
Að lokum er stutt yfirlit yfir breytingar í Seðla-
banka Íslands undanfarin ár og hvernig innri eftirlits-
kerfi og innri endurskoðun hafa þróast þar.
2. Góðir stjórnunarhættir
Góðir stjórnunarhættir er aðgerðakerfi sem stjórn-
endur beita til að hafa umsjón með starfsemi fyrir-
tækis. „Góðir stjórnunarhættir eiga að fela í sér við-
eigandi hvatningu fyrir stjórn og framkvæmdastjórn
til að fylgja þeim markmiðum sem best þjóna hags-
munum fyrirtækisins/stofnunarinnar og eigenda og
eiga að auðvelda skilvirkt eftirlit, sem um leið hvetja
fyrirtækið/stofnunina til hámarks nýtingar á eignum
(e. resources).“2
Yfirstjórn stofnunar á þannig að veita fram-
kvæmdastjórn þess stjórnunarleiðsögn, handleiðslu
Lilja Steinþórsdóttir1
Innra eftirlit
Góðir stjórnunarhættir, innri endurskoðun og breytingar
Skömmu eftir 1990 fór að bera á vaxandi gagnrýni í Evrópu á gæði og umfang fjárhagsskýrslna og
skilvirkni sjálfstætt starfandi endurskoðenda í kjölfar örlagaríkrar vanrækslu af ýmsu tagi, jafnt í
einkageiranum sem og í þeim opinbera. Fjallað er um bakgrunn og þróun góðra stjórnunarhátta. Tæpt
er á stjórnunarháttum innan Seðlabanka Íslands og hann notaður sem dæmi og útskýrt hvernig
alþjóðlegar breytingar á starfsemi seðlabanka hafa haft áhrif á skipulag og starfshætti bankans.
Helstu þættir innra eftirlits eru skoðaðir og athyglinni er beint að því hvernig nýta má innra eftirlit
og innri endurskoðun til þess að hvetja til og stuðla að breytingum og endurnýjun.
Niðurstaðan er að innri endurskoðun eykur virði stofnunarinnar með því að leggja mat á
eftirlitskerfin og gefa stjórnendum skýrslur um ástand þeirra. Stjórnendur nota upplýsingarnar síðan
sem mælikvarða á „heilbrigði“ stjórnkerfisins. Innri endurskoðun auðveldar þannig breytingar með því
að veita vitneskju um raunverulega stöðu stofnunarinnar og hraða breytinganna sem eiga sér stað.
1. Höfundur er aðalendurskoðandi Seðlabanka Íslands. Greinin er þýðing
á erindi sem flutt var á ráðstefnu Seðlabanka Lettlands í júlí 2003 um
innri endurskoðun í seðlabönkum. 2. Sjá: „OECD Principles of Corporate Governance“ útg. 21. júní 1999.