Peningamál - 01.03.2006, Blaðsíða 10

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
10
Endalok fastgengiskerfisins gætu leitt til hærri vaxta og minni
hagvaxtar
Efasemdir um að viðskiptahalli Bandaríkjanna geti staðist til frambúðar
aukast eftir því sem hann verður meiri. Á síðasta fjórðungi liðins árs
nam hann 7% af landsframleiðslu og eru engin fordæmi fyrir svo mikl-
um viðskiptahalla hjá mesta efnahagsveldi heimsins.2 Kína og Japan,
ásamt nokkrum stórum olíuútflutningsríkjum, hafa haft mótsvarandi
afgang á viðskiptajöfnuði, en á evrusvæðinu hafa utanríkisviðskipti
verið nálægt jafnvægi undanfarin ár (sjá mynd II-3).
Kínverjar virðast nú vera að fikra sig frá fastgengisstefnunni gagn-
vart Bandaríkjadal. Verði algerlega horfið frá henni gætu umskiptin
hugsanlega orðið hröð og haft umtalsverð áhrif á heimsbúskapinn,
meðal annars leitt til hærri vaxta og lækkunar á gengi Bandaríkjadals.
Draga myndi úr vexti einkaneyslu í Bandaríkjunum og líklega hag vexti
í heild en vöxtur útflutnings aukast. Gengi Bandaríkjadals er enn til-
tölulega hátt, þrátt fyrir viðskiptahallann, en talsverður vaxtamunur
við útlönd hefur stutt við gengið. Spár Consensus Forecasts sýna
nokkra hækkun á stýrivöxtum á evrusvæðinu á árinu en litlar breyt-
ingar á stýrivöxtum í Bandaríkjunum. Minni vaxtamunur eykur líkur á
að dalurinn veikist.
Hagvöxtur í Bandaríkjunum féll óvænt á fjórða ársfjórðungi í
fyrra og mældist aðeins 1,6% á ársgrundvelli. Þetta var langt undir
væntingum en líklegt er að um tímabundinn samdrátt hafi verið að
ræða sem rekja má til breytinga á fyrirkomulagi greiðslna m.a. til varn-
ar mála og röskunar í kjölfar fellibylja sem gengu yfir landið.
Vonir um hagvöxt á evrusvæðinu glæðast
Nýverið hafa birst vísbendingar sem gefa vonir um töluverðan efna-
hags bata í Evrópu. Nýjustu spár Seðlabanka Evrópu gera ráð fyrir að
meðalhagvöxtur á evrusvæðinu verði á bilinu 1,7% til 2,5% í ár. Þetta
er lítils háttar hækkun frá síðustu spám bankans. Efnahagsbatinn er þó
enn sem komið er að miklu leyti drifinn áfram af auknum útflutningi.
Vöxtur einkaneyslu er enn dræmur, þótt hækkun viðhorfsvísitalna gefi
fyrir heit um breytingu þar á. Dregið hefur úr atvinnuleysi á svæðinu
sem ætti að örva einkaneyslu, en hækkun orkuverðs ásamt áformuð um
skattahækkunum gætu vegið á móti. Einnig er útlit fyrir að auknar launa-
kröfur muni setja þrýsting á verðbólgu, en launahækkanir hafa verið
mjög hóflegar á evrusvæðinu síðustu árin og kaupmáttur aukist lítið.
Vöxtur fjárfestingar hefur verið nokkuð stöðugur og er gert ráð fyr ir að
hann aukist á þessu ári, sem eykur líkur á stöðugum efnahagsbata.
Búist er við áframhaldandi örum hagvexti í Kína á þessu ári og
mikilli fjárfestingu í útflutningsgreinunum. Vaxandi eftirspurn frá Kína
mun að öllum líkindum stuðla að áframhaldandi háu hrávöruverði á
heimsmarkaði, og er hún talin skýra að miklu leyti verðhækkun bæði
Mynd II-4
Verðbólga í Bandaríkjunum og á
evrusvæðinu janúar 2004 - febrúar 2006
Verðbólga með og án orkuverðs
%
Heimild: Reuters EcoWin.
1
2
3
4
5
Bandaríkin verðbólga án orkukostnaðar
Bandaríkin verðbólga
Evrusvæði verðbólga án orkukostnaðar
Evrusvæði verðbólga
200620052004
1. Febrúartölur vantar fyrir Japan.
Heimild: Reuters EcoWin.
%
Mynd II-5
Verðbólguþróun á helstu viðskiptasvæðum
Íslands
Janúar 2002 - febrúar 20061
-2
-1
0
1
2
3
4
5
Japan
Bretland
Evrusvæði
Bandaríkin
2005200420032002
Heimild: Reuters EcoWin.
Þúsundir tonna/mán. US$/fat
Mynd II-6
Innflutningur á hráolíu til Kína og
heimsmarkaðsverð á hráolíu
Janúar 1996 - janúar 2006
0
2
4
6
8
10
12
14
0
10
20
30
40
50
60
70
Heimsmarkaðsverð á hráolíu (h. ás)
Innflutningur á hráolíu til Kína (v. ás)
200620042002200019981996 2. Þrátt fyrir langvarandi hallarekstur og skuldasöfnun, sem hafa leitt til þess að hrein staða
Bandaríkjanna gagnvart útlöndum nemur nú helmingi af landsframleiðslu Bandaríkjanna,
hefur jöfnuður þáttatekna ekki versnað að marki. Vextir sem Bandaríkin greiða af skuld
sinni við erlenda aðila og hagnaður erlendra aðila af fjárfestingu í Bandaríkjunum virðast því
mun lægri en vextir og hagnaður Bandaríkjanna af erlendri fjárfestingu Bandaríkjamanna.
Þetta kynni þó að breytast ef vextir hækka á bandarískum skuldabréfum sem mynda
uppistöðuna í gjaldeyrisforða margra Asíu- og olíuútflutningslanda.