Peningamál - 01.03.2006, Side 19

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
19
IV Innlend eftirspurn og framleiðsla
Samkvæmt nýjum tölum Hagstofu Íslands jókst innlend eftirspurn enn
hraðar síðastliðin tvö ár en gert var ráð fyrir í síðustu Peningamálum
og hefur enn einu sinni komið á óvart. Ójafnvægi í þjóðarbúskapnum
hefur aukist þar sem innlend eftirspurn hefur vaxið mun hraðar en
framleiðslugetan. Horfur eru á að framleiðsluspenna haldist afar há
út spátímabilið, miðað við að stýrivextir og gengi haldist óbreytt frá
spádegi.
Vöxtur innlendrar eftirspurnar dregst saman í grunnspá bankans
og enn hraðar í fráviksspá
Horfur eru á að verulega hægi á vexti innlendrar eftirspurnar á þessu
ári og spáð er meiri samdrætti þjóðarútgjalda á næsta ári en spáð var
í desember. Horfur um vöxt þjóðarútgjalda í ár eru hins vegar lítið
breyttar frá desemberspánni, þrátt fyrir hækkun stýrivaxta um 0,5
prósentur og u.þ.b. 12% gengislækkun krónunnar. Hins vegar eru
horfur á nokkru minni hagvexti. Hann helst þó jákvæður út spátíma-
bilið því að útflutningur eykst mikið á næsta ári, þegar álútflutningur
eykst verulega í kjölfar aukinnar framleiðslugetu. Rétt er að leggja ríka
áherslu á að spáin sem lýst er hér á eftir, svokölluð grunnspá, gengur
út frá óbreyttum stýrivöxtum og gengi út spátímabilið.
Í fráviksspá með breytilegum stýrivöxtum og gengi dregur hraðar
úr vexti innlendrar eftirspurnar. Hagvaxtarhorfur eru hins vegar mjög
svipaðar og í grunnspánni því að framlag utanríkisviðskipta til hag-
vaxtar er jákvæðara í fráviksspánni vegna gengislækkunar krónunnar.
Meiri hagvöxtur í fyrra og mun meiri árið 2004 en áður var talið
Þjóðhagsreikningar fyrir árið 2005 sýna að hagvöxtur var 5,5% á
síðasta ári, sem er nokkru meira en Seðlabankinn spáði í desember.
Athygli vekur að mun meiri hagvöxtur var á árinu 2004, eða 8,2%.
Það er tveimur prósentum meiri vöxtur en áður var talið og mesti
hagvöxtur sem mælst hefur hérlendis síðan á skattlausa árinu 1987.
Endurmat á vexti fjármunamyndunar er helsta skýringin á þessum
aukna hagvexti. Nefna má að Tyrkland er eina landið í hópi OECD-
ríkja þar sem hagvöxtur var meiri á árinu 2004.
Síðastliðin þrjú ár hefur efnahagslífið einkennst af síauknum
vexti innlendrar eftirspurnar og vaxandi ójafnvægi í þjóðarbúskapn-
um. Stóriðjuframkvæmdir, uppstokkun á innlendum lánamarkaði,
vöxtur ráðstöfunartekna og hreins auðs eru helstu aflvakar þessa
vaxtar sem á sér fá fordæmi í íslenskri hagsögu. Árið 2005 var ár
nýrra meta í efnahagslífinu. Einkaneysla jókst hraðar en nokkru sinni
síðan árið 1987 og fjármunamyndun hefur ekki vaxið hraðar síðan árið
1971. Innflutningur hefur ekki aukist svo mikið frá árinu 1953 og við-
skiptahallinn sló öll fyrri met eftirstríðsáranna. Þær aðstæður sem nú
eru fyrir hendi í þjóðarbúskapnum eru því afar sérstæðar.
Einkaneysla
Einkaneysla jókst um 11,9% í fyrra samkvæmt þjóðhagsreikningum
Hagstofu Íslands. Þetta er 0,8 prósentum meiri vöxtur en gert var
ráð fyrir í desemberspá Seðlabankans. Endurmat Hagstofunnar á
Mynd IV-1
Vöxtur þjóðarútgjalda 2004 - 2007
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2007200620052004
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Endurskoðaðar tölur Hagstofunnar og ný
spá Seðlabankans
Eldri tölur Hagstofunnar og desemberspá
Seðlabankans
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97
Mynd IV-2
Vöxtur einkaneyslu 1997-20071
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
1. Spá Seðlabankans 2006-2007.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.