Peningamál - 01.03.2006, Side 55

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
55
hraðri gengis lækkun krónunnar er nauðsynlegt að innlendir vextir séu
nægilega háir til þess að vega upp vænta gengislækkun krónunnar. Í
ljósi þess að horfur eru á að erlendir skammtíma- og langtímavextir
muni hækka áfram er líklegt að innlendir skammtímavextir þurfi einnig
að hækka, þótt ekki væri nema til að halda vaxtamuninum í horfinu.
...sem gæti aukist frekar þegar skuldabréf í krónum útgefin af
erlendum aðilum falla í gjalddaga
Mikill vaxtamunur við útlönd hefur ýtt undir útgáfu erlendra aðila á
skuldabréfum í íslenskum krónum á alþjóðlegum markaði. Nú hafa
verið gefin út bréf fyrir 220 ma.kr., eða andvirði rúmlega fimmtungs
landsframleiðslu Íslands. Útgáfan hefur í sjálfu sér ekki áhrif á gengi
krónunnar en afleidd viðskipti útgefenda og milligönguaðila hafa
styrkt gengi krónunnar. Á þriðja fjórðungi ársins fellur fyrsta lota þess-
arar skuldabréfaútgáfu í gjalddaga, skuldabréf að andvirði samtals 40
ma.kr. Ef ekki kemur til nýrrar skuldabréfaútgáfu er líklegt að þrýsting-
ur á gengið aukist. Ef ný skuldabréfaútgáfa erlendra aðila á að koma í
stað þeirrar sem er á gjalddaga á þessum tíma þarf vaxtamunur að vera
nægur til þess að gera hana fýsilega í ljósi gengisáhættu, sérstaklega
ef stöðugleiki krónunnar hefur minnkað. Gjalddagar skiptasamninga í
tengslum við skuldabréfaútgáfu erlendra aðila, líkleg hækkun erlendra
vaxta, vaxandi óstöðugleiki krónunnar og efasemdir um sjálfbærni
íslenskrar efnahagsþróunar þýða að stýrivextir muni þurfa að vera háir
um langt skeið ef koma á í veg fyrir að gengi krónunnar lækki hraðar
og meira en samrýmist verðbólgumarkmiði Seðlabankans.
Slaknað hefur á aðhaldi peningastefnunnar
Á sama tíma og upplýsingar hafa komið fram er benda til þess að
verðbólguþrýstingur sé jafnvel enn meiri en Seðlabankinn hefur gert
ráð fyrir í spám sínum til þessa bendir flest til að slaknað hafi á því
aðhaldi sem peningastefnan veitir. Aðhaldið ræðst ekki einungis af
því hve háir stýrivextir eru á hverjum tíma og væntingum um stýri-
vaxtaþróun næstu missera, heldur einnig af væntri verðbólgu, gengis-
þróun og því hversu greitt vaxtabreytingar Seðlabankans miðlast um
vaxtarófið. Á öllum þessum sviðum hefur orðið afturför frá því að
Peningamál komu út í desember 2005 og frá síðustu vaxtabreytingum
Seðlabankans einnig.
Eins og greint er frá að framan jukust verðbólguvæntingar í
kjölfar þess að gengi krónunnar lækkaði. Af þessum sökum má ætla
að raunstýrivextir hafa lækkað um ½ til 1 prósentu frá síðustu vaxta-
ákvörðun. Auknar verðbólguvæntingar eftir gengislækkun í febrúar og
mars hafa enn fremur leitt til aukinnar eftirspurnar eftir verðtryggðum
skuldabréfum. Ávöxtunarkrafa þeirra hefur því lækkað, sem leiddi til
þess að Íbúðalánasjóður lækkaði vexti lítillega á ný í mars eftir hækkun
í desember. Hins vegar hækkuðu bankar vexti verðtryggðra útlána lítil-
lega í mars, þ.m.t. á fasteignaveðtryggðum lánum.
Ekki aðeins hafa vaxandi verðbólguvæntingar unnið gegn mark-
miðum peningastefnunnar, heldur hefur orðið verulegur misbrestur á
því að skammtímavextir, jafnvel til aðeins eins mánaðar, fylgi vöxtum
Seðlabankans eftir. Óhugsandi er að slíkt skýrist af væntingum um
vaxtabreytingar Seðlabankans. Líta verður svo á að hér sé um mark-
Mynd IX-4
Endurgreiðsluferill erlendra skuldabréfa
í krónum1
3. ársfj. 2006 - 1. ársfj. 2011
1. Gögn til og með 15. mars 2006.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Ma.kr.
Viðbætur frá síðustu Peningamálum
Endurgreiðsluferill við útgáfu síðustu Peningamála
0
10
20
30
40
50
60
70
201120102009200820072006
RIKB 13 0517
RIKB 10 0317
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Mynd IX-5
Ávöxtunarkrafa óverðtryggðra skuldabréfa
og stýrivextir SÍ
Daglegar tölur 3. janúar 2002 - 17. mars 2006
5
6
7
8
9
10
11
Stýrivextir SÍ
20062005200420032002
RIKB 07 0209
Mynd IX-6
Raunstýrivextir
Vikulegar tölur 5. janúar 1998 - 17. mars 2006
Raunstýrivextir m.v.:
verðbólguálag ríkisbréfa til u.þ.b. 2 ára
verðbólguálag ríkisbréfa til u.þ.b. 8 ára
verðbólguvæntingar sérfæðinga á fjármálamarkaði
verðbólguvæntingar fyrirtækja
verðbólguvæntingar almennings
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
0
2
4
6
8
‘98 ‘99 ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06