Peningamál - 01.03.2006, Side 60

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
60
2. Til viðbótar hefur Seðlabankinn yfi r fjölda lítilla líkana að ráða sem henta til að svara sértækum
spurningum sem QMM á erfi ðara með að veita svör við.
3. Sjá nánari umfjöllun í rammagrein VIII-1 í þessu hefti Peningamála.
þessu hefti Peningamála eingöngu á því. Í tveimur síðustu spám hafði
líkanið verið prófað til hliðar við eldra líkanið. Gerð líkansins er þó ekki
að fullu lokið, enda má segja að vinnu við þjóðhagslíkön ljúki aldrei því
að stöðugt er verið að breyta þeim og endurbæta eftir því sem nýjar
upplýsingar og þekking verða til. Á næstu misserum er áætlað að ljúka
við endanlega útfærslu langtímaeiginleika líkansins. Í kjölfarið verður
líkanið kynnt opinberlega og handbók, sem unnin hefur verið sam-
hliða gerð líkansins, gefi n út. Áformað er að nýjasta útgáfa líkansins
á hverjum tíma, undirliggjandi gagnagrunnur og handbók verði öllum
aðgengileg á heimasíðu bankans.
QMM er sem fyrr segir mun einfaldara en eldra árslíkan. Í því er
aðeins einn atvinnugeiri og fjöldi hagstærða er um 150. Sökum þess að
líkanið er á ársfjórðungstíðni er mögulegt að meta það yfi r mun nýrra
tímabil sem líklegra er að endurspegli núverandi uppbyggingu hag-
kerfi sins betur. Þannig er líkanið í fl estum tilvikum metið með gögnum
sem einungis ná aftur til fyrri hluta tíunda áratugar síðustu aldar.
Vegna smæðar líkansins veitir það ekki eins miklar upplýsingar um
samspil mismunandi atvinnugreina og þróun verðhlutfalla og eldra
líkan. Auðveldari túlkun á samspili helstu efnahagsstærða vegur hins
vegar mun þyngra á metaskálunum. Frá sjónarhóli seðlabanka varðar
tvennt mestu: annars vegar að líkanið lýsi helstu ákvörðunarþáttum
heildareftirspurnar og samspili hennar við framleiðslugetu hagkerfi sins
og verðbólgu og hins vegar að það gefi rétta mynd af miðlun pen-
ingastefnunnar og áhrifum á heildareftirspurn og þar með verð bólgu.
Við þá spá- og greiningarvinnu sem mestu skiptir fyrir seðla banka
vega kostir tiltölulega lítils líkans mun þyngra en gallarnir, enda hefur
þróunin einnig verið í átt til smærri og viðráðanlegri þjóð hags líkana í
öðrum löndum.2
Eiginleikar nýja líkansins
QMM er byggt upp með hefðbundnum hætti. Til langs tíma ráðast
efnahagsumsvif af framboðshlið hagkerfi sins sem lýst er með Cobb-
Douglas framleiðslufalli með fastri stærðarhagkvæmni. Framleiðslu-
fallið ákvarðar hlutdeild framleiðsluþáttanna vinnuafl s og fjármagns til
langs tíma, sem aftur setur langtímaskorður á fjárfestingu og eftirspurn
eftir vinnuafl i.
Eftirspurnarhlið hagkerfi sins lýsir ráðstöfun framleiðslunnar hverju
sinni. Þannig ákvarðast einkaneysla af ráðstöfunartekjum, auði og
vöxtum, fjárfesting atvinnuveganna af almennri eftirspurn og raun-
kostnaði fjármagns, fjárfesting í íbúðarhúsnæði af almennri eftirspurn
og hlutfalli markaðsvirðis húsnæðis af byggingakostnaði, útfl utningur
vöru og þjónustu af alþjóðlegri eftirspurn og raungengi og innfl utn-
ingur vöru og þjónustu af innlendri eftirspurn og raungengi.
Verðlag ákvarðast af Phillips-ferli fyrir vísitölu neysluverðs, þ.e.a.s.
verð bólga ákvarðast af verðbólguvæntingum, sögulegri verðbólgu,
fram leiðsluspennu og tímabundnum raungengisskellum.3 Laun ákvarð-
ast af fráviki atvinnuleysis frá náttúrulegu atvinnuleysi og þeim lang-