Peningamál - 01.05.2010, Blaðsíða 19

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
19
Norðurlöndunum hefur verð hlutabréfa engu að síður hækkað tölu-
vert það sem af er ári.
Fjármálamarkaðir hafa tekið við sér hraðar en margir bjuggust
við. Þeir eru þó enn veikari en þeir voru fyrir hrun og er útlit fyrir
að svo verði áfram enn um sinn. Peningamarkaðir hafa víðast hvar
náð nokkru jafnvægi og bankar hafa slakað á kröfum vegna útlána.
Áhættuálag á fjárskuldbindingar hefur lækkað mikið frá því sem var
þegar fjármálakreppan stóð sem hæst og er nú svipað og það var
fyrir hana. Í flestum löndum er sértækum aðgerðum seðlabanka og
stjórnvalda til að bjarga fjármálastofnunum nánast lokið. Engu að
síður eru ný útlán banka enn mjög lítil. Áhætta er víðast hvar enn talin
mikil og hugsanlega á enn eftir að afskrifa töluvert af útlánum. Á móti
kemur að skuldabréfamarkaðir hafa náð sér vel á strik, en þeir hafa þó
ekki náð að bæta upp samdrátt í almennum útlánum. Því er aðgangur
að lánsfjármagni enn mjög takmarkaður. Alþjóðleg fjármálaviðskipti
eru í lágmarki og framboð lánsfjár takmarkað í löndum sem háð eru
alþjóðlegum fjármálamörkuðum.
… og einnig á hrávöruverði
Í síðustu Peningamálum var gert ráð fyrir að olíuverð myndi hækka
um 30% á þessu ári og stendur sú spá nær óbreytt, þótt hækkunin
það sem af er ári sé heldur meiri en þá var spáð. Á fyrstu þremur
mánuðum ársins hefur olíuverð hækkað nokkuð frá fyrri ársfjórðungi
en umtalsvert milli ára. Í spám Seðlabankans er tekið mið af fram-
virku verði annars vegar og verðspám helstu greiningaraðila hins
vegar. Spáin gerir því ráð fyrir að verð hráolíu muni hækka um 5%
milli áranna 2010 og 2011. Á árinu 2012 eru horfur á áframhaldandi
hækkun í kjölfar aukinnar olíueftirspurnar í heiminum.
Hrávöruverð hækkaði töluvert undir lok síðasta árs og er hærra
en gert var ráð fyrir í janúarspánni. Efnahagsbati í nýmarkaðsríkjum
Asíu og þróunarríkjum á síðasta ári ýtti undir verðhækkanirnar en
meira jafnvægi virðist vera á markaðnum um þessar mundir. Verð á
matvælum hækkaði fram á mitt ár, féll síðan en hækkaði að nýju fram
til ársloka. Það sem af er þessu ári hefur það heldur sigið.
Verðbólguþrýstingur mjög takmarkaður
Verðbólga í helstu viðskiptalöndum Íslands hefur aukist töluvert á
undanförnum mánuðum eftir að hafa náð lágmarki um mitt síðasta
ár. Verðhjöðnun sem ríkti víða er nú yfirleitt lokið. Í byrjun þessa árs
hefur verðbólga aukist. Skýrist það einkum af óhagstæðum grunn-
áhrifum, sökum mikillar lækkunar olíuverðs í byrjun síðasta árs, og
hækkunar hrávöru- og olíuverðs að undanförnu. Því er almennt gert
ráð fyrir að það hægi aftur á verðbólgunni þegar líða tekur á árið.
Undirliggjandi verðbólguþrýstingur er takmarkaður og því ekki útlit
fyrir mikla verðbólgu á árinu, sem sést á því að kjarnaverðbólga hefur
víðast hvar lækkað þótt mæld verðbólga hafi hækkað.
Verðhjöðnun lauk í Bandaríkjunum í nóvember síðastliðnum og
hefur verðbólgan tekið nokkuð við sér. Er það einkum vegna grunn-
áhrifa, en kjarnaverðbólga minnkaði milli mánaða í janúar í fyrsta sinn
í 27 ár. Gert er ráð fyrir að verðbólgan verði rúmlega 2% á árinu, en
að hún hafi verið mest í byrjun ársins. Verðhjöðnun á evrusvæðinu
Heimild: Reuters EcoWin.
Mynd II-4
Þróun á hlutabréfamörkuðum
Daglegar tölur 2. janúar 2006 - 30. apríl 2010
Vísitala, 2. jan. 2006 = 100
Norðurlönd (MSCI)
Evrusvæðið (MSCI)
Nýmarkaðsríki (MSCI)
Heimsverð (MSCI)
40
60
80
100
120
140
160
180
2009200820072006 2010
1. Mismunurinn er reiknaður sem munurinn á 3 mánaða millibanka-
vöxtum og 3 mánaða vöxtum á ríkisbréfum.
Heimild: Reuters EcoWin.
Punktar
Mynd II-5
Munur á millibankavöxtum
og vöxtum á ríkisbréfum1
Daglegar tölur 2. janúar 2007 - 30. apríl 2010
Bandaríkin
Evrusvæðið
Bretland
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
2010200920082007
Heimildir: Bloomberg, Seðlabanki Íslands.
Vísitala, meðaltal 2000 = 100
Mynd II-6
Heimsmarkaðsverð olíu
1. ársfj. 2003 - 4. ársfj. 2012
Heimsmarkaðsverð á hráolíu
PM 2010/2
PM 2010/1
0
100
200
300
400
500
‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03