Peningamál - 01.05.2010, Blaðsíða 62

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
62
VIII Verðlagsþróun og verðbólguhorfur
Tólf mánaða verðbólga jókst á ný í febrúar sl. eftir að hafa hjaðnað
hratt yfir árið 2009 og nam 8,3% í apríl. Verðbólga á fyrsta árs-
fjórðungi var því lítillega meiri en spáð var í Peningamálum í janúar.
Má rekja það að mestu til meiri hækkunar alþjóðlegs hrávöru- og
olíuverðs, minni lækkunar íbúðaverðs og minni framleiðsluslaka en
gengið var út frá í síðustu spá, auk þess sem óhagstæð grunnáhrif
komu til. Horfur eru á að íbúðaverð haldi áfram að lækka en það
vegur þungt í hjöðnun verðbólgu til skemmri tíma. Líklegt er að áhrif
gengislækkunar krónunnar séu að mestu komin fram. Útlit er því fyrir
að verðbólga haldi áfram að hjaðna á þessu ári þrátt fyrir tímabundið
bakslag. Verðbólguvæntingar eru í samræmi við það og hafa lækkað
síðan í janúar. Vænst er að mikill slaki á innlendum vöru- og vinnu-
markaði, stöðugt gengi krónunnar og minnkandi verðbólguvæntingar
leiði til þess að undirliggjandi verðbólga verði við verðbólgumarkmið
í byrjun næsta árs.
Tímabundið bakslag í hjöðnun verðbólgu
Tólf mánaða verðbólga hjaðnaði hratt á árinu 2009 og nam 6,6%
í janúar sl. Mæld verðbólga hafði þá ekki verið minni í tvö ár.
Undanfarna mánuði hefur hún hins vegar aukist nokkuð á ný. Í apríl
hækkaði vísitala neysluverðs um 0,25% og nam ársverðbólga 8,3%.
Aukin verðbólga undanfarna mánuði skýrist einkum af hækkun
alþjóðlegs hrávöru- og olíuverðs og verðhækkun á ýmsum almennum
þjónustuliðum. Einnig eru töluverð grunnáhrif fyrir hendi þar sem
0,6% lækkun vísitölu neysluverðs í mars árið 2009 féll úr tólf mánaða
mælingunni sem gerði það að verkum að ársverðbólga hækkaði mikið
í mars.
Í tengslum við tekjuöflunaraðgerðir hins opinbera hafa óbeinir
skattar verið hækkaðir í nokkrum þrepum frá því í júní 2009. Hækkun
óbeinna skatta hækkar verðlag varanlega en verðbólgu einungis tíma-
bundið þangað til að verðhækkunin hverfur úr mælingu hennar. Að
því gefnu að hækkunin hafi ekki áhrif á verðbólguvæntingar, ætti hún
ekki að breyta undirliggjandi verðbólguhorfum og peningastefnan því
að geta horft fram hjá þessum fyrstu umferðar áhrifum.
Undirliggjandi ársverðbólga, þ.e. verðbólga án áhrifa breytinga
óbeinna skatta, var 6,9% í apríl eða tæplega 1½ prósentu minni en
mæld verðbólga. Ef einnig er horft fram hjá áhrifum ýmissa sveiflu-
kenndra liða, opinberrar þjónustu og vaxtakostnaðar fasteignalána
(kjarnavísitala 3 án skattaáhrifa) nam undirliggjandi verðbólga 7,3% í
apríl eða prósentu minna en mæld verðbólga. Árstíðarleiðrétt þriggja
mánaða verðbólga á ársgrunni mældist hins vegar 7,2% og hefur auk-
ist nokkuð undanfarna mánuði en sá mælikvarði getur gefið vísbend-
ingu um hvernig verðbólga er að þróast til skamms tíma.
Lækkun húsnæðisverðs vegur þungt í hjöðnun verðbólgu
Húsnæðisliður vísitölu neysluverðs hefur lækkað um 2,5% sl. tólf
mánuði en þar vegast á lækkun íbúðaverðs og verðhækkun viðhalds-
kostnaðar húsnæðis vegna gengislækkunar krónunnar. Íbúðaverð
hefur lækkað um rúmlega 3% að nafnvirði sl. tólf mánuði en um
Mynd VIII-1
Verðbólga janúar 2001 - apríl 20101
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01
12 mánaða breyting (%)
1. Kjarnavísitölur mæla undirliggjandi verðbólgu, kjarnavísitala 1 er
vísitala neysluverðs án búvöru, grænmetis, ávaxta og bensíns. Í
kjarnavísitölu 2 er að auki verðlag opinberrar þjónustu undanskilið.
Kjarnavísitala 3 undanskilur til viðbótar áhrif af breytingum
raunvaxta.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Vísitala neysluverðs
Kjarnavísitala 1
Kjarnavísitala 2
Kjarnavísitala 3
Verðbólgumarkmið
Mynd VIII-2
Verðbólga á ýmsa mælikvarða
janúar 2001 - apríl 2010
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01
12 mánaða breyting (%)
Heimild: Hagstofa Íslands.
Vísitala neysluverðs
Vísitala neysluverðs án húsnæðis
Kjarnavísitala 3 án skattaáhrifa
Mynd VIII-3
Þriggja mánaða árstíðarleiðrétt verðbólga
janúar 2001 - apríl 2010
-5
0
5
10
15
20
25
30
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01
3 mánaða breyting (%)
Þriggja mánaða verðbólga
Þriggja mánaða verðbólga á ársgrunni
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.