Peningamál - 01.05.2010, Qupperneq 65

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
65
var 5,8%. Eins og fjallað er um í kafla IV var samdráttur einkaneyslu
á síðasta ári nokkru minni en búist var við í janúarspánni. Einnig er
spáð nokkru sterkari einkaneyslu á þessu ári. Á móti kemur að gengi
krónunnar hefur verið hærra en búist var við í janúar og sveigjanleiki
vinnumarkaðarins hefur leitt til þess að launakostnaður hefur hækkað
minna en áður var talið. Þessir þættir hafa dregið úr verðbólguþrýst-
ingi.
Mikill slaki í þjóðarbúinu tryggir hjöðnun verðbólgu
Þegar skammtímahorfur um undirliggjandi verðbólgu eru metnar er
m.a. stuðst við ýmis skammtímaspálíkön. Einfalt kostnaðarlíkan sem
metur fyrst og fremst áhrif gengis og launakostnaðar á verðlag á mán-
aðargrunni spáir 6,3% undirliggjandi ársverðbólgu á öðrum fjórðungi
þessa árs. ARIMA-líkan, sem horfir eingöngu til nýliðinnar verðbólgu-
þróunar spáir hins vegar meiri verðbólgu eða 6,5%. Undirliggjandi
verðbólga verður 5,5% á þriðja ársfjórðungi samkvæmt kostnaðarlík-
aninu en töluvert meiri eða 6,8% samkvæmt ARIMA-líkaninu.
Verðbólga hjaðnar hins vegar nokkru hraðar í grunnspánni en
í þessum tímaraðalíkönum þótt ekki sé mikill munur á henni og spá
kostnaðarlíkansins. Í grunnspánni er gert ráð fyrir minni undirliggj-
andi verðbólguþrýstingi vegna mikils framleiðsluslaka í þjóðarbúinu,
minnkandi verðbólguvæntingum og takmörkuðum verðbólguþrýst-
ingi af vinnumarkaði ásamt því að áhrif gengislækkunar krónunnar
séu að mestu komin fram. Forsendur eru því fyrir að verðbólga verði
ekki eins þrálát á næstu misserum og verið hefur. Á móti kemur þó að
spáð er meiri hækkunum launakostnaðar á framleidda einingu á næsta
ári en í janúar. Eins og rakið er í kafla VI er ástæða þessa endurmats
góð afkoma útflutningsfyrirtækja. Grunnspáin gerir hins vegar ráð
fyrir að þessar launahækkanir muni að mestu afmarkast við útflutn-
ingsatvinnugreinarnar og að því verði þrýstingur á verðbólgu vegna
aukins launakostnaðar takmarkaður. Þessu til viðbótar er gengi krón-
unnar sterkara á spátímabilinu, sem vegur upp á móti áhrifum meiri
launakostnaðar.
Hægt hefur verulega á verðhækkunum framleiðsluverðs
Þróun framleiðsluverðs getur gefið vísbendingu um horfur á undir-
liggjandi kostnaðarþrýstingi. Framleiðsluverð afurða sem seldar eru
innanlands hafði í mars hækkað um 4,3% sl. tólf mánuði og hefur
verðbólga á þennan mælikvarða hjaðnað hratt undanfarið ár. Það er
því vísbending um að framleiðsluslaki sé fyrir hendi á vörumarkaði.
Undirliggjandi verðbólga við verðbólgumarkmið í byrjun
næsta árs
Í grunnspánni er gert ráð fyrir nokkuð hraðri hjöðnun undirliggjandi
verðbólgu á þessu ári og að hún verði við verðbólgumarkmið á fyrsta
fjórðungi næsta árs, eða einum ársfjórðungi síðar en í janúarspánni.
Að þessu sinni er búist við minni hækkunum óbeinna skatta á spátíma-
bilinu þar sem afkoma hins opinbera er betri en talið var í janúar. Spáð
er að mæld verðbólga verði um 6,2% á þessu ári, um 3% á því næsta
og muni nálgast verðbólgumarkmiðið í lok næsta árs. Verðlagsáhrif
skattabreytinga námu 0,6 prósentum árið 2009 og áætlað er að þau
12 mánaða breyting (%)
Mynd VIII-10
Verðbólguvæntingar m.v. mun á framvirkum
óverðtryggðum og verðtryggðum vöxtum1
Daglegar tölur 2. apríl 2007 - 30. apríl 2010
1. Verðbólguvæntingar eru reiknaðar út frá mun á ávöxtunarkröfu
óverðtryggðra og verðtryggðra ríkisskuldabréfa (5 daga hreyfanleg
meðaltöl).
Heimild: Seðlabanki Íslands.
5 ára verðbólguvæntingar út frá verðbólguálagi
5 ára verðbólguvæntingar eftir 5 ár út frá verðbólgu-
álagi
Verðbólgumarkmið Seðlabankans
0
2
4
6
8
10
12
2010200920082007
Breyting frá sama tíma árið áður (%)
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd VIII-11
Verðbólguspár úr ólíkum líkönum
Verðbólga án skattaáhrifa
PM 2010/2
ARIMA-líkan
Einfalt kostnaðarlíkan
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2009
1. ársfj. 2. ársfj. 3. ársfj. 4. ársfj.
2010
1. ársfj. 2. ársfj. 3. ársfj. 4. ársfj.
Breyting frá sama tíma árið áður (%)
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd VIII-12
Verðbólga án skattaáhrifa - samanburður
við PM 2010/1
PM 2010/2
PM 2010/1
Verðbólgumarkmið
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
‘13201220112010200920082007