Peningamál - 01.05.2010, Blaðsíða 64

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
64
ustu könnun í september og námu 5%, miðað við miðgildi svara.
Einungis 27% fyrirtækja sem tóku afstöðu væntu þess að verðbólga
yrði lægri en 4% að tveimur árum liðnum. Í ljósi þess að verðbólguspár
Seðlabankans og annarra greiningaraðila gera ráð fyrir að verðbólga
muni halda áfram að hjaðna eftir því sem áhrif efnahagsslakans áger-
ast er athyglisvert að verðbólguvæntingar fyrirtækja til tveggja ára eru
hærri en væntingar þeirra til eins árs. Ein möguleg túlkun er að þessar
væntingar endurspegli væntingar um lækkun gengis krónunnar við
afléttingu gjaldeyrishafta. Sú túlkun samrýmist hins vegar illa því sem
einnig kemur fram í könnuninni að fyrirtæki vænti almennt að gengi
krónunnar haldist stöðugt eða styrkist á þessu tímabili.
Í annarri könnun Capacent Gallup frá því í mars og apríl sl.
voru verðbólguvæntingar heimila til eins og tveggja ára kannaðar.
Heimilin væntu þess að verðbólga yrði 8% eftir eitt ár, samkvæmt
miðgildi svara, sem er tveggja prósenta lækkun frá því í desember.
Verðbólguvæntingar til tveggja ára hafa hins vegar hækkað um hálfa
prósentu frá síðustu könnun og námu nú 6,5%. Verðbólguvæntingar
heimila hafa verið afar háar undanfarin misseri og ekki lægri en 10%
síðan í mars 2008 en töluverð fylgni virðist á milli væntinganna og
verðbólgustigs á hverjum tíma. Einnig er mögulegt að þessar vænt-
ingar endurspegli frekar væntingar um verðlagsþróun á vörum með
mikla veltu eins og t.d. dagvöru sem hefur hækkað mikið í verði
undanfarin misseri.
Verðbólguvæntingar á skuldabréfamarkaði hafa einnig farið
minnkandi það sem af er þessu ári. Verðbólguálagið út frá vaxtamun
verðtryggðra og óverðtryggðra skuldabréfa gefur vísbendingu um að
verðbólguvæntingar til næstu fimm ára séu tæplega 3½% og rúm
2½% þegar horft er lengra fram á veginn (væntingar til fimm ára
eftir fimm ár, þ.e. um meðalverðbólgu áranna 2015-2020). Þennan
mælikvarða á verðbólguvæntingar ber þó að túlka með nokkrum
fyrirvara því að vaxtamunurinn endurspeglar ekki eingöngu vænta
framtíðarverðbólgu heldur einnig áhættuþóknun vegna óvissu um
verðbólguhorfur, sem ætla má að hafi einnig aukist. Verðbólguálagið
gefur þó vísbendingu um að langtíma verðbólguvæntingar á markaði
séu að komast í betra samræmi við verðbólgumarkmiðið eftir að hafa
aftengst því með afgerandi hætti í aðdraganda hrunsins og í kjölfar
þess. Svipaða niðurstöðu má einnig lesa út úr langtíma nafnvaxtamun
gagnvart útlöndum, eins og rakið er í kafla III, en hann virðist í ágætu
samræmi við markmiðið þegar tekið hefur verið tillit til áhættuþókn-
unar á íslensk ríkisskuldabréf. Eins og fyrr segir, eru verðbólguvænting-
ar heimila og fyrirtækja þó eftir sem áður nokkru meiri en samrýmist
verðbólgumarkmiðinu sem er áhyggjuefni.
Verðbólga hefur verið nokkru meiri en spáð var
Verðbólga var 7,4% á fyrsta fjórðungi þessa árs en í síðustu
Peningamálum var búist við 7,1% verðbólgu. Horfur eru á að hún
verði einnig heldur meiri á öðrum ársfjórðungi en spáð var eða 7,4%
í stað 6,8%. Má rekja það að mestu til meiri hækkunar alþjóðlegs
hrávöru- og olíuverðs, minni lækkunar íbúðaverðs og minni fram-
leiðsluslaka í þjóðarbúskapnum en gengið var út frá í þeirri spá.
Undirliggjandi verðbólga nam 6,1% á fyrsta ársfjórðungi en spáð
Prósentur
Mynd VIII-7
Launaþróun og framlag innlendrar vöru og
almennrar þjónustu til árshækkunar vísitölu
neysluverðs
1. Miðað er við innlendar vörur án búvöru og grænmetis auk almennrar
þjónustu.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Innlendir liðir (v. ás)1
Laun (h. ás)
Breyting milli ára (%)
-1
0
1
2
3
4
5
-4
0
4
8
12
16
20
‘10200920082007200620052004
Mynd VIII-8
Undirliðir verðbólgu janúar 2007 - apríl 2010
Framlag einstakra undirliða til verðbólgu
12 mánaða breyting (%)
Innfluttar vörur án áfengis, tóbaks og bensíns
Bensín
Húsnæði
Innlendar vörur án búvöru og grænmetis
Almenn þjónusta
Aðrir liðir
Vísitala neysluverðs
Heimild: Hagstofa Íslands.
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2010200920082007
12 mánaða verðbólga (%)
Mynd VIII-9
Verðbólguvæntingar fyrirtækja
og heimila til eins árs
Verðbólguvæntingar stærstu fyrirtækja
Verðbólguvæntingar almennings
Heimild: Capacent Gallup.
0
2
4
6
8
10
12
14
16
‘102009200820072006200520042003