Peningamál - 01.05.2010, Blaðsíða 11

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
11
Minni framleiðslugeta dregur úr slakanum sem myndaðist í
kjölfar fjármálakreppunnar
Fjármálakreppan hefur ekki einungis haft áhrif á almenna eftirspurn í
þjóðarbúinu heldur einnig á framleiðslugetu þess, sem hefur dregist
töluvert saman. Hluti fjármagnsstofnsins hefur tapast við gjaldþrot
fyrirtækja og tilfærsla framleiðsluaðfanga frá fjármála-, byggingar- og
þjónustugeirum til samkeppnis- og útflutningsgeirans hefur í för með
sér aðlögunarkostnað, t.d. í formi endurmenntunar starfsfólks í nýjum
störfum. Mannauður gæti jafnvel tapast varanlega haldist atvinnuleysi
hátt til lengri tíma.
Töpuð framleiðslugeta í kjölfar fjármálakreppunnar gerir það að
verkum að slakinn sem hefur myndast við mikinn samdrátt eftirspurnar
er minni en ella. Nú er talið að slakinn nái hámarki um mitt þetta ár í
tæplega 5% af framleiðslugetu sem er heldur minni slaki en í janúar og
vegast þar á meiri samdráttur í vinnuaflsnotkun og minni samdráttur
fjármagnsstofns og umsvifa. Eins og áður er því spáð að slakinn fari
smám saman minnkandi og verði horfinn í lok spátímabilsins. Nánari
umfjöllun um framleiðslugetu og -slaka er að finna í kafla IV.
Útlit fyrir áframhaldandi hjöðnun verðbólgu
Það sem liðið er af árinu hefur verðbólga reynst heldur meiri en
bankinn spáði í janúar og mældist hún 7,4% á fyrsta ársfjórðungi
ársins í stað 7,1% í janúarspánni. Útlit er einnig fyrir að verðbólga
verði nokkru meiri á öðrum fjórðungi, eða 7,4% í stað 6,8%.
Meginskýringar þrálátari verðbólgu eru m.a. meiri hækkun alþjóðlegs
olíu- og hrávöruverðs, minni lækkun húsnæðisverðs og minni fram-
leiðsluslaki en spáð hafði verið. Verðbólguvæntingar hafa hins vegar
þokast niður á við, þótt þær séu enn á suma mælikvarða nokkru hærri
en samræmist verðbólgumarkmiðinu. Jafnframt er nú spáð heldur
sterkara gengi krónunnar og lægri launakostnaði á framleidda einingu
út þetta ár. Við þetta bætist að nú er gert ráð fyrir minni hækkunum
óbeinna skatta á næstu tveimur árum þar sem afkoma hins opinbera
er betri en talið var í janúar auk þess sem búist er við að skattstofn-
arnir verði sterkari á spátímanum. Hækkun mældrar verðbólgu vegna
hækkunar neysluskatta á næstu tveimur árum verður því minni en
áður hefur verið gert ráð fyrir. Á heildina litið er því áfram talið að
mikill slaki í þjóðarbúinu og tiltölulega stöðugt gengi krónunnar tryggi
að verðbólga muni hjaðna í átt að verðbólgumarkmiðinu þegar líður á
spátímann. Verðbólga á þessu ári er talin verða um 6,2% en í janúar-
spánni var talið að hún yrði 5,6%. Á næsta ári er gert ráð fyrir að hún
verði um 3% og við markmið að meðaltali 2012. Nánari umfjöllun um
alþjóðlega verðlagsþróun er að finna í kafla II og um þróun innlendrar
verðbólgu og verðbólguvæntinga í kafla VIII.
Helstu óvissuþættir
Grunnspáin endurspeglar mat á líklegustu framvindu efnahagsmála
næstu þrjú árin. Hún byggist á spám og forsendum um þróun ytra
umhverfis íslensks þjóðarbúskapar og áhrif þeirrar þróunar á hann.
Spáin byggist einnig á mati á virkni einstakra markaða og hvernig
peningastefnan miðlast út í efnahagslífið. Um alla þessa þætti ríkir
mikil óvissa, m.a. vegna þess að umfang fjármálakreppunnar á sér vart
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd I-14
Framleiðsluspenna -
samanburður við PM 2010/1
% af framleiðslugetu
PM 2010/2
PM 2010/1
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
‘13201220112010200920082007
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-15
Verðbólga - samanburður við PM 2010/1
Breyting frá sama tíma árið áður (%)
PM 2010/2
PM 2010/1
Verðbólgumarkmið
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
‘13201220112010200920082007
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-16
Verðbólga án skattaáhrifa - samanburður
við PM 2010/1
Breyting frá sama tíma árið áður (%)
PM 2010/2
PM 2010/1
Verðbólgumarkmið
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
‘13201220112010200920082007