Peningamál - 01.05.2010, Blaðsíða 9

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
9
fyrsta fjórðungi þessa árs hafi verið heldur minni en spáð var í janúar.4
Árssamdráttur landsframleiðslunnar á fyrsta fjórðungi verður þá kom-
inn í 5½%, en hann náði hámarki á síðasta fjórðungi síðasta árs í 9,1%.
Nú eru horfur á að samdráttur landsframleiðslu frá fyrra ári verði
heldur minni í ár en áður var spáð, eða um 2½% í stað 3½%, sem
skýrist aðallega af meiri vexti einkaneyslu og örlitlu hagstæðari upp-
hafsskilyrðum spárinnar. Á móti kemur hins vegar að nú er útlit fyrir
að batanum seinki frá því sem spáð var í janúar. Nú er því spáð að
landsframleiðslan dragist einnig saman á öðrum fjórðungi þessa árs,
en í janúar var talið að hún tæki að vaxa á ný á þeim tíma. Batinn hefst
því ekki fyrr en á þriðja fjórðungi, eða ársfjórðungi seinna en spáð var
í janúar og þremur ársfjórðungum seinna en í nóvemberspánni. Skýrist
seinkunin að mestu leyti af minni fjárfestingu en í fyrri spám bankans,
eins og rakið er hér að ofan. Hagvaxtarhorfur fyrir árin 2011-12 eru
hins vegar svipaðar og í janúarspánni: útlit er fyrir að hagvöxtur verði
um 3½% á næsta ári og um 2% árið 2012. Í kafla IV er að finna nán-
ari umfjöllun um hagvaxtarþróun og -horfur.
Samdráttarskeiðið verður því langt í alþjóðlegum samanburði
Eins og rakið hefur verið hér að ofan hefur hagvöxtur víða tekið við
sér á ný. Hann er hins vegar yfirleitt hægur og eftir verulegan samdrátt
í kjölfar alþjóðlegu fjármálakreppunnar er landsframleiðsla í flestum
tilvikum langt undir því sem hún var í aðdraganda kreppunnar. Af
helstu iðnríkjum virðast Bandaríkin koma einna best út úr kreppunni,
en þar tók landsframleiðsla að vaxa á ný á þriðja ársfjórðungi síðasta
árs, eftir samdráttarskeið sem stóð yfir í eitt ár. Á fjórða fjórðungi
var landsframleiðslan þar einungis um 2% undir því sem hún var
mest fyrir kreppuna, á öðrum ársfjórðungi 2008. Samdráttarskeiðinu
á evru svæðinu lauk einnig á þriðja ársfjórðungi 2009, en það hófst
einum fjórðungi fyrr. Framleiðslutapið varð einnig meira, eða tæplega
5%. Batinn í Bretlandi hófst hins vegar ekki fyrr en á fjórða fjórðungi
eftir sex fjórðunga samdráttarskeið og var landsframleiðslan um 6%
undir því sem hún var hæst fyrir kreppuna.
Mörg önnur smærri Evrópulönd fóru mun verr út úr krepp-
unni, sérstaklega lönd þar sem varð kerfislæg bankakreppa, t.d. á
Írlandi, í Lettlandi og á Íslandi. Batinn á Írlandi hófst reyndar til-
tölulega snemma, eða á fyrsta ársfjórðungi síðasta árs en miðað við
síðustu tölur er landsframleiðslan enn um 10% lægri en hún var mest
fyrir kreppuna. Samdráttarskeiðin í Lettlandi og á Íslandi hafa varað
töluvert lengur og miðað við nýjustu spár er talið að landsframleiðslan
taki að aukast á ný á fyrsta ársfjórðungi þessa árs í Lettlandi, en ekki
fyrr en á þriðja fjórðungi á Íslandi, eins og áður hefur komið fram.
Samdráttarskeiðin hafa þá staðið í átta ársfjórðunga í Lettlandi en tíu
ársfjórðunga á Íslandi og landsframleiðslan dregist saman um tæplega
10% á Íslandi og hátt í 26% í Lettlandi frá því sem hún varð hæst
fyrir kreppuna.
4. Miðað er við árstíðarleiðréttingu Seðlabankans sem er frábrugðin þeirri aðferð sem Hag-
stofan notaði og birti 5. mars sl. Nálgun Seðlabankans er að árstíðarleiðrétta landsfram-
leiðslugögnin beint en Hagstofan árstíðarleiðréttir einstaka undirliði og býr til árstíðarleið-
rétta landsframleiðslu úr árstíðarleiðréttum undirliðum. Aðferð Hagstofunnar hefur þann
galla að gögnin verða áfram töluvert sveiflukennd eins og bent er á í riti Hagstofunnar,
Hagtíðindi 2010:3.
Mynd I-8
Hagvöxtur
%
Ársfjórðungshagvöxtur (árstíðarleiðréttur)
Árlegur hagvöxtur
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
‘13201220112010200920082007
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-9
Hagvöxtur - samanburður við PM 2010/1
Breyting frá fyrra ári (%)
PM 2010/2
PM 2010/1
-15
-10
-5
0
5
10
‘13201220112010200920082007
Heimildir: Global Insight, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-10
Efnahagsbati í ýmsum löndum
Árstíðarleiðrétt VLF, vísitala = 100 3. ársfj. 2008
Ísland
Írland
Lettland
75
80
85
90
95
100
105
110
115
2012201120102009200820072006
Evrusvæði
Bretland
Bandaríkin