Peningamál - 01.05.2010, Síða 6

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
6
Seðlabankans kleift að halda áfram lækkun vaxta. Frá útgáfu
Peningamála í janúar hefur nefndin tvisvar fundað og lækkað vexti
bankans um hálfa prósentu í hvort skipti.
Raunvextir Seðlabankans halda áfram að lækka
Eins og sjá má í töflu I-1, mælist aðhaldsstig peningastefnunnar mis-
mikið eftir því á hvaða mælikvarða á verðbólgu og verðbólguvænt-
ingar er horft. Raunvextir Seðlabankans mælast allt frá því að vera
um eða rétt undir núlli, sé miðað við núverandi verðbólgu eða
verðbólguvæntingar heimila, yfir í að vera um 4%, sé miðað við verð-
bólguvæntingar fyrirtækja eða verðbólguálag á skuldabréfamarkaði.
Á flesta mælikvarða hefur aðhald raunvaxta þó minnkað frá síðustu
Peningamálum og töluvert frá því fyrir ári.2 Áhættuleiðréttur skamm-
tímavaxtamunur gagnvart útlöndum hefur hins vegar aukist lítillega
þar sem áhættuálag á íslenskar fjáreignir hefur lækkað heldur hraðar
en skammtímavaxtamunurinn hefur minnkað.
Aðhald innlendra vaxta hefur því minnkað töluvert undanfarið
ár á sama tíma og slakinn í þjóðarbúskapnum hefur aukist. Lækkun
innlends vaxtastigs virðist þó ekki hafa grafið undan gengi krónunnar,
enda hefur áhættuleiðréttur vaxtamunur ekki lækkað. Jafnframt er
ljóst að gjaldeyrishöftin hafa veitt krónunni mikilvægt skjól. Lækkun
innlendra vaxta hefði vart verið möguleg án þeirra. Þvert á móti er
líklegt að vextir hefðu þurft að vera töluvert hærri en raunin varð (sjá
umfjöllun í rammagrein I-1).
Vegna mikils slaka í þjóðarbúskapnum og atvinnuleysis er jafn-
framt ljóst að æskilegt væri að geta lækkað vexti meira en raunin hefur
verið. Nauðsyn þess að tryggja nægan áhættuleiðréttan vaxtamun
gagnvart útlöndum til að styðja við gengi krónunnar á meðan á
endur skipulagningu fjárhags heimila og fyrirtækja stendur hefur hins
2. Algengt er í alþjóðlegri umfjöllun og samanburði milli landa að nota verðbólgu samkvæmt
samræmdri neysluverðsvísitölu við útreikning raunvaxta. Á þennan mælikvarða er aðhalds-
stigið miðað við núverandi verðbólgu töluvert lægra en sýnt er í töflu I-1. Núverandi
verðbólgustig á þennan mælikvarða er 11,6% og raunvextir því -3,1% í stað -0,2%.
Mynd I-2
Vextir Seðlabanka Íslands
Daglegar tölur 1. janúar 2009 - 30. apríl 2010
%
Vextir á veðlánum
Vextir á viðskiptareikningi
Daglánavextir
Hámarksvextir á 28 daga innstæðubréfum
Heimild: Seðlabanki Íslands.
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
OSÁJJMAMFJ N MFJ AD
2009 2010
Aðhalds- Breyting frá Breyting frá
stig PM 2010/1 PM 2009/1
Raunvextir miðað við:1
Ársverðbólgu -0,2 -2,5 -0,7
3 mánaða árstíðarleiðrétta verðbólgu 0,9 -2,1 -10,9
Verðbólguspá Seðlabankans2 2,1 -0,1 -2,1
Verðbólguvæntingar heimila3 0,1 0,9 -0,3
Verðbólguvæntingar fyrirtækja3 4,0 1,0 -8,5
Verðbólguvæntingar á fjármálamarkaði4 4,2 -0,2 -2,8
Áhættuleiðréttur 3 mánaða vaxtamunur gagnvart evrusvæði miðað við:5
Skuldatryggingarálag ríkisins 3,0 1,0 0,8
Sögulegt gengisflökt6 1,9 0,4 1,1
1. Frá apríl 2009 til september 2009 er miðað við innlánsvexti Seðlabankans sem mæli kvarða á nafnvexti Seðlabankans en frá
september 2009 er miðað við meðaltal innlánsvaxta og hámarksvaxta 28 daga innstæðubréfa. 2. Spá Seðlabankans um árs verðbólgu
eftir tvo ársfjórðunga. 3. Miðað við miðgildi verðbólguvæntinga heimila og fyrirtækja eitt ár fram í tímann. 4. Verðbólguvæntingar
til eins árs út frá mismun verðtryggða og óverðtryggða vaxtarófsins (5 daga hreyfanlegt meðaltal). 5. Vaxtamunur út frá mismuni
skammtímavaxta á Íslandi og viðskiptavegnum erlendum vöxtum. 6. Hlutfall þriggja mánaða vaxtamunar og þriggja mánaða
staðalfráviks gengis krónu gagnvart evru.
Tafla I-1 Aðhaldsstig peningastefnunnar (%)