Sagnir - 01.06.1998, Blaðsíða 15

Mikil gróska hefur verið í kalda stríðs fræðum undan-
farið, opnun skjalasafna í Rússlandi og Austur-Evrópu,
nýbirt skjöl vestanhafs ásamt nýjum kenningum um
orsakir og afleiðingar varpa nýju ljósi á átök aldarinnar.
Dagana 24.-27. júní var haldin ráðstefna í Reykjavík sem
hafði það markmið að kynna og ræða nýjar rannsóknir er
varða stöðu og hlutverk Norðurlandanna í kalda stríðinu.
Að ráðstefnunni stóðu The Cold War International History
Project (hluti Woodrow Wilson stofnunarinnar í
Washington), the London School of Economics and Political
Science og Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands. Hver þessara
þriggja stofnana skipaði mann í
undirbúningsnefnd, dr. Valur
Ingimundarson sagnfræðingur
var fulltrúi Sagnfræði-
stofnunar og bar hitann og
þungan af skipulagningu. Þarf
vart að taka fram hversu mikill
fengur er af slíkri ráðstefnu fyrir íslenskt fræðalíf og vakti hún
verðskuldaða athygli.
The Cold War International History Project (CWIHP)
hefur að markmiði að koma á framfæri nýjum
niðurstöðum rannsókna er varða kalda stríðið og
heldur í þeim tilgangi ráðstefnur út um allan
heim, rekur umfangsmikla útgáfu rita og
styrkir unga fræðimenn frá fyrrum
Sovétríkjunum og Austur-Evrópu til
rannsóknarstarfs í Bandaríkjunum. Eitt
markmiða The Cold War International
History Project er að stefna saman
fræðimönnum og stjórnmálamönnum, jafnt
gömlum refum sem ungum, oft verða úr því
hin merkilegustu skoðanaskipti og skemmtileg
blanda fróðleiks þar sem þátttakendur í kalda
stríðinu lýsa andrúmsloftinu á tilteknum tíma en
fræðimenn vísa til staðreynda. CWIHP vinnur þó mjög fag-
lega og leggur mikið upp úr því að miðla sem nákvæmustum
fróðleik til almennings.
Efni ráðstefnunnar var hlutverk og staða Norðurlan-
danna í stefnu stórveldanna í kalda stríðinu. Hvað áttu þessi
lönd sameiginlegt og hvað skildi þau að? Nokkrar stærstu
spurningarnar lutu að stefnu Norðurlandanna í
kjarnorkumálum, afstöðu þeirra til NATO, hlutleysisstefnu,
sambandi kommúnistaflokka á Norðurlöndunum við
Sovétríkin og áhrifum kalda stríðsins á menningu Norðurlan-
danna.
SÖKUDÓLGAR Í STRÍðINU?
Margir færustu sérfræðingar á sviði kalda stríðs
rannsókna voru þátttakendur á ráðstefnunni. John
Lewis Gaddis, prófessor við Yale-háskóla, er á síðasta
ári gaf út bókina We Now Know: Rethinking Cold War
History er einn þekktasti sagnfræðingur Bandaríkjanna á
þessu sviði og hefur haldið á lofti nýstárlegum skoðunum um
hvernig beri að rannsaka kalda stríðið. Einn helsti gagn-
rýnandi á skoðanir Gaddis er Geir Lundestad, sagn-
fræðingur og forstöðumaður norsku Nóbel-
stofnunarinnar. Hann segir Gaddis of
upptekinn af því að finna hver átti sök á
kalda stríðinu. Lundestad vill meina að
spurningin sé of siðferðisleg og ekki á
valdi sagnfræðinga að svara henni þannig
að allir sættist. Þeir félagar skiptust á
skoðunum fyrsta dag ráðstefnunnar ásamt
þeim James Hershberg, fyrrverandi stjórn-
anda CWIHP, Krister Wahlbäck, úr sænsku
utanríkisþjónustunni og Odd Arne Westad,
frá norsku Nóbelstofnuninni.
Sagnir 19 (1998)
SAGNIR ‘ 98 14
Rósa Magnúsdóttir:
Öryggi og ójafnvægi
Af alþjóðlegri ráðstefnu um Norðurlöndin og kalda stríðið
Lundestad vill meina að
spurningin sé of
siðferðisleg og ekki á valdi
sagnfræðinga að svara
henni þannig að allir
Pallborðsumræður á fyrsta degi ráðstefnunnar.
Frá vinstri: John Lewis Gaddis, Odd Arne
Westad, James Hershberg, Björn Bjarnason,
Geir Lundestad og Krister Wahlbäck.