Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1988, Blaðsíða 117

Spumingar um hefð og frelsi
tala til mannsins og umhverfis hans íhverri samtíð og á þvímáli sem hún
skilur.
Þá skrifum við heldur ekki mikið fyrir almenning um það hvemig
trúarhreyfíngar fyrri alda vora háðar aðstæðum hvers tíma,
atvinnuháttum og skipan þjóðfélags,18 eða hvemig kenning kirkjunnar
hefur mótast af umhverfi sínu á hverri tíð, hvemig t.d. játningar
kirkjunnar era ávöxtur tiltekinna liðinna tíma í sögu álfunnar, sprottnar
einnig af efhahagslegum og pólítískum aðstæðum síns tíma.19 Slíkur
skilningur rýrir alls ekki gildi játninganna sem vegvísa. Þær era söguleg
tjáning þess sem skipar æðsta sess í vitund kirkjunnar og hafa sem slíkar
höfuðgildi, en málfar þeirra og aðferð við framsetningu trúarinnar
fullnægir hvorki þörfum nútímamannsins né svarar spumingum hans. —
En víkjum nú að öðra.
Frelsinu afneitað
í sjónvarpinu sáum við í byrjun ágúst 1987 þætti um ný
trúarbragðafyrirbrigði í Bandaríkjunum. Fjölmennar trúarsamkomur þar
sem þúsundir urðu frá sér numdar, samkomugestir risu á fætur og
hrópuðu og klöppuðu af hrifningu yfir fordæmingu ræðumanns á öllu því
sem honum var andstætt í samtíðinni. — Skyldi vera endumýjunar að
vænta úr þessari átt?
Ég held að þessi fyrirbæri veki fleiri spumingar en þau svara. Og
pólítískt snið þeirra gerir það nauðsynlegt að við þau sé lögð mælistika
hins frjálsa fagnaðarerindis. Mörkin á þeim kvarða era frelsi kristins
manns, trúnaðartraustið á fyrirgefandi miskunn Guðs og helgun
einstaklingsins í samfélagi við aðra menn, sem er megininntak
Ritningarinnar. Þegar sá kvarði hefur verið á lagður kemur í ljós, að
margt af því sem sýnt var á sjónvarpsskjánum var úr annarri átt komið.
Þegar íslenskur almenningur horfir á slíka sjónvarpsþætti og sér á
skjánum múghreyfingar lýðæsingamanna og peningahyggju þeirra fram
setta í nafni fagnaðarerindisins, er fólk berskjaldað fyrir slíku fyrirbæri.
Það heldur að hvarvetna þar sem nafh Jesú er nefnt hljóti að ríkja „ávextir
andans,“ sem era kærleiki, gleði, friður og góðvild.20
Kristin vísindaleg guðfræði tekur í þjónustu sína þjóðfélagsfræði og
sálarfræði er hún rýnir sl£k fyrirbæri, því að inn í starf leiðtoga þessara
hreyfinga fléttast margvísleg pólítísk, peningaleg og hugmyndafræðileg
atriði. Og því er ekki unnt að skilja fyrirbærin nema með aðstoð
áðumefndra hjálpargreina. Hugmyndafræði óhefts og ábyrgðarlauss
18 Sbr. P.G. Lindhardt, Vækkelse ogreligi0se retninger, Árhus: Forlaget Aros, 1978.
19 Einar Sigurbjömsson, Kirkjan játar. Játningarrit íslensku þjóðkhkjunnar með
inngangi ogskýringum. Rvík 1980, bls. 7-8, 105-106.
20 „Kærleiki, gleði, friður, langlyndi, gæska, góðvild, trúmennska, hógværð og
bindindi“ Gal. 5.22.
115