Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1988, Blaðsíða 94

Kristján Búason
brezka guðfræðiprófessorsins og ritskýrandans í Oxford, C. H. Dodd, The
Bible and the Greeks, frá 1935, sem sýnir mikilvægi rannsókna grísku
þýðingar Gamla testamentisins fyrir merkingu mikilvægra orða í Nýja
testamentinu eins og t.d. syndar og friðþægingar. Þekktastur orðalykill
gríska Nýja testamentisins er Concordance to the Greek New Testament
eftir brezku guðfræðingana W. F. Moulton (d. 1898) og A. S. Geden, og
kom hann út í Edinborg 1897. Verkið byggði einkum á vísindalegri
textaútgáfu þeirra Westcott og Hort frá 1881 og 8. útgáfu Tischendorfs
frá 1875. Með tölvuvæðingu síðustu áratuga hefur í tengslum við nýjustu
vísindalega textaúgáfu Nýja testamentisins í Vestur-Þýzkalandi komið út
ítarlegur orðalykill. Á sama tíma og í tengslum við sömu útgáfu hefúr
verið unnin vönduð fræðileg útgáfa grísks orðalykils Nýja testamentisins,
Vollstandige Konkordanz zum griechischen Neuen Testament, sem út kom
1983, af m.a. Kurt Aland, prófessor i Miinster, og Harald Riesenfeld,
fyrrum prófessor í nýjatestamentisfræðum við Uppsalaháskóla og
fleirum.
Rannsóknir í málfræði Nýja testamentisins, bæði í beygingarfræði og
setningarfræði, hafa verið stundaðar af kappi allt frá síðari hluta 19. aldar
og fram á þennan dag. Hér skal getið tveggja merkra rita. Annað er rit
þýzka prófessorsins í klassískum málum í Halle Wittenberg, Friedrichs
Wilhelms Blass (d. 1907), Grammatik des neutestamentlichen Griechisch,
sem kom fyrst út 1896. Fjölmargar endurskoðaðar útgáfur hafa komið út
síðar endurbættar af landa hans, Albert Debrunner, prófessor í
indóevrópskmn málvísindum við háskólann í Bem. Níunda og tíunda
útgáfa var þýdd og gefm út á ensku 1961 í Bandaríkjunum af prófessor R.
W. Funk við Montanaháskóla. Hitt ritið er Grammar of New Testament
Greek í fjórum bindum, sem brezki málfræðingurinn og prófessorinn í
Manchester, J. H. Moulton, hóf að gefa út 1906. Honum auðnaðist að ljúka
beygingarfræðinni og orðmyndunarfræðinni, en landi hans N. Turner gaf
út setningarfræði 1963 og stílfræði 1976. Þessi rit eru' ómissandi
handbækur við lestur og rannsóknir gríska texta Nýja testamentisins.
Umfangsmiklar rannsóknir á orðaforða og merkingu orða Nýja
testamentisins hafa á þessari öld leitt til útgáfu mericra orðabóka. Þar ber
fyrst að nefna orðabók þýzka guðfræðingsins og málfræðingsins W.
Bauers (d. 1960), Wörterbuch zu den Schriften des Neuen Testaments und
der iibrígen urchrístlichen Literatur, sem hefur komið út í 5 útgáfum,
síðast 1958, og sýnir niðurstöður rannsókna fram til þess tíma. Þessi
orðabók hefiir fyrir nokkrn komið út í enskri þýðingu í Bandaríkjunum
og þykir sjálfsögð handbók þeirra, sem leggja út gríska texta Nýja
testamentisins. En stærsta guðfræðilega orðabók Nýja testamentisins frá
upphafi er Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament, sem kom út
í 9 stórum bindum undir ritstjóm þýzka prófessorsins Gerhards Kittels
frá 1932 - 48, en þá tók við prófessorinn í Nýja testamentinu í Erlangen og
síðar Kiel, Gerhard Friedrich, sem nú er nýlátinn. Þegar síðasta bindinu
lauk 1979 hafði útgáfan staðið í 47 ár, og endurspeglar hún þróun
málvísinda og guðfræði á þessu tímabili. Þetta mikla verk þjónar þeim
92