Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2000, Qupperneq 28

Múlaþing
Borgarfirði og dvaldist þar til æviloka 1993.
Guðný Kristjánsdóttir var í lægra
meðallagi og grannvaxin, hvatleg og rösk
til starfa og glaðleg í viðmóti. Hún mun
lengst af hafa verið heilsugóð og hélt vel
andlegum kröftum. Hún andaðist í Nes-
kaupstað 2. febrúar 1946, á 84. aldursári.
Þegar aðalmanntal var tekið 1901 var
Ólafur Bergsson húsmaður að Sleðbrjóti í
Jökulsárhlíð. Hann er þá enn bamakennari.
En nú var skammur tími til stefnu. Heilsan
brast og frá 1903 er hann sagður þurfandi í
sóknarmannatali, á Stóra-Steinsvaði það ár,
síðan á Rangá. - Þá voru sjúkratryggingar
ekki komnar til sögu og sjúkrahús bæði fá
og smá. Athvarfið jafnan sveitin og
heimilin þegar allt um þraut.
Eins og fyrr getur andaðist Ólafur
Bergsson á Rangá 13. apríl 1906, aðeins 51
árs gamall. Þar mun þá hafa verið vinnu-
maður Einar Guðmundsson frá Hafrafelli,
seinna bóndi á Hrjóti í Hjaltastaðaþinghá.
Vinfengi var með þeim Ólafi og Einari.
Ólafur átti lítið koffort sem hann geymdi í
skriffæri sín og skrif, dagbækur, kveðskap
og fleira. Mælt er að svo hafi talast til þeirra
í millum að Einar fengi koffortið með því
sem það hafði að geyma að Ólafi látnum.
Þegar Ólafur dó stóð svo á að Einar var í
kaupstaðarferð niðri á Seyðisfirði. Hvort
sem heimkomu hans seinkaði lengur eða
skemur hafði svo illa til tekist að misviturt
fólk hafði brennt koffortið ásamt innihaldi -
og væntanlega öðru smálegra sem talið
hefur verið einskis nýtt.
Hvað til kann að vera af kveðskap Ólafs
Bergssonar er mér ekki kunnugt. Kvæði það
sem birt er að framan hefur varðveist með
hans rithönd á gulnuðu blaði, trosnuðu á
jöðrum. Þetta blað gaf hann Guðlaugu
Sigmundsdóttur frá Gunnhildargerði þegar
hún var barn og hann kennari þar á bænum.
Hann hafði einnig gefið hjónunum, Sig-
mundi Jónssyni og Guðrúnu Sigfúsdóttur,
mynd af sér, þá sem birtast mun með þessu
skrifi. Saga gamla blaðsins er svo í stuttu
máli sú að Guðlaug varðveitti það fram á
gamalsaldur, en gaf það síðan - ásamt með
myndinni - dóttur-dóttur Ólafs, Önnu
Margréti Þorkelsdóttur, konu minni. í æsku
heyrði Margrét og nam nokkur stef eftir
Ólaf afa sinn og fara þau hér á eftir. Færi vel
á að nefna þau:
Við Jökulsá
Ég hef nú komið að Jökulsá oft,
en jafnan er eins og ég hlakki til
að sjá þetta tröllslega sjónarspil,
og svo er eins og ég takist á loft.
Hefðirðu staðið á hamrinum þá
þegar hrönnin í gljúfrinu stíflar á;
og jakamir byltast á ýmsum endum
og orgin og smellirnir grenjast á*
*Kvæðið birtist í heild í Austra, 3. árg. nr. 9
1893.
Nefnist þar Jökulsá á Dal.
Hér lýkur örlítilli samantekt um Ólaf
Bergsson kennara og Guðnýju Kristjáns-
dóttur konu hans. Saga þeirra sýnist máski
ekki stórbrotin. Þau skiluðu þó í raun
drjúgu dagsverki. Hann fræðari barna, bæði
verkafólk í harðri lífsbaráttu sinnar tíðar.
Niðjar þeirra eru þegar margir. Ef til vill var
það kveikjan að þessu skrifi að í ætt þeirri
einni sem ég tengist og mælti sér mót
sumarið 1998 var meirihlutinn (73,8%)
kominn af Helgu Ingibjörgu, dóttur þeirra
hjóna, Guðnýjar og Ólafs.