Tímarit UNIFEM - 01.01.2004, Qupperneq 50

Birna Þórarinsdóttir, stjórnmálafræðingur og nýráðin
framkvæmdastýra UNIFEM á Íslandi, hefur á undanförnum
mánuðum unnið að rannsókn á samþættingu jafnréttissjónar-
miða í íslensku friðargæslunni. Hér reifar Birna helstu niður-
stöður rannsóknarinnar og þróun íslensku friðargæslunnar
síðustu ár með tilliti til kynjasjónarmiða. Rannsóknin er unnin
fyrir UNIFEM á Íslandi og Rannsóknastofu í kvenna- og kynja-
fræðum fyrir tilstyrk utanríkisráðuneytisins.
Starfsemi íslensku friðargæslunnar hefur orðið umfangsmeiri á undan-
förnum árum en þó hefur konum fækkað hlutfallslega á viðbragðslista
gæslunnar. Auk þess hafa nú færri konur en áður tækifæri til að starfa á
hennar vegum. Til að bregðast við þessari þróun þarf utanríkisráðuneytið
að standa við sett markmið um jafnrétti kynjanna í starfi ráðuneytisins og
uppfylla ákvæði ályktunar öryggisráðsins nr. 1325, ályktun sem íslensk
stjórnvöld hafa veitt sérstakan stuðning á alþjóðavettvangi. Nú ríður á að
jafnréttissjónarmið séu samþætt starfsemi íslensku friðargæslunnar.
Þróun síðustu ára
Íslensku friðargæslunni hefur vaxið fiskur um hrygg frá stofnun hennar
í september 2001. Fyrstu árin snerist starfsemin aðallega um að senda
borgaralega sérfræðinga í einstaka stöður hjá Öryggis- og samvinnu-
stofnun Evrópu (ÖSE), NATO og Sameinuðu þjóðunum (SÞ). Til að
mynda hefur UNIFEM á Íslandi átt samstarf við utanríkisráðuneytið á
sviði friðargæslu samfleytt frá árinu 1999 þegar Kristín Ástgeirsdóttir,
sagnfræðingur og stjórnarkona í UNIFEM, tók við stöðu verkefnisstjóra
UNIFEM í Kósóvó.
Á síðustu tveimur árum hefur íslenska friðargæslan hins vegar tekið
að sér tvö umfangsmikil verkefni sem hafa haft mikil áhrif á starfsemi og
yfirbragð hennar.
Áhersla á samþættingu jafnréttissjónarmiða í íslenskri stjórnsýslu, sem
og á vettvangi friðargæslumála, hefur farið vaxandi. Ályktun öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna nr. 1325 um konur, frið og öryggi, sem fjallað var
ítarlega um í síðasta tölublaði tímarits UNIFEM, var samþykkt í október
árið 2000 sem algert lykilskjal varðandi mikilvægi samþættingar jafnréttis-
sjónarmiða í friðargæsluaðgerðum. Á vettvangi Sameinuðu þjóðanna
hafa fulltrúar íslenskra stjórnvalda haldið ályktun nr. 1325 á lofti. Meðal
annars ávarpaði fastafulltrúi Íslands hjá SÞ sérstakan fund öryggisráðsins í
október í fyrra þegar samþykktar ályktunarinnar var minnst.
Markmið rannsóknar um samþættingu jafnréttissjónarmiða í íslensku
friðargæslunni var að draga saman þróun undanfarinna ára, vöxt
íslensku friðargæslunnar annars vegar og aukna áherslu á samþættingu
jafnréttissjónarmiða hins vegar. Leitast var við að varpa ljósi á starfsemi og
þróun íslensku friðargæslunnar með hliðsjón af jafnréttissjónarmiðum og
koma með tillögur að bættum starfsaðferðum til að tryggja samþættingu
og eftirfylgni við ályktun nr. 1325.
Jafnréttissjónarmið skortir
Úr rannsókn á samþættingu jafnréttissjónarmiða í íslensku friðargæslunni
í íslensku friðargæslunni
Lj
ós
m
yn
d
: N
ín
a
B
jö
rk
J
ón
sd
ót
tir
/K
ab
úl
, A
fg
an
is
ta
n
50 51