Jón á Bægisá - 01.09.2003, Blaðsíða 67

ÞýSingar á íslenskum markaði 2001
legt að staðfæra þegar umhverfi og annað sem á að vera átakanlega hvers-
dagslegt sé framandgert í þýðingu. Þá er ef til vill óumflýjanlegt að út-
hverfafjölskyldan búi í Grafarvogi og strákurinn vinni hjá Myllunni þar
sem leikritið hreinlega kallar á staðfæringu. I tilfelli eins og þessu er þýð-
andinn frumtextanum aðeins trúr með staðfærslu, annars breytist andi og
grunnhugmynd leikritsins. Hér skýtur jafngildið aftur upp kollinum - þó
svo að í því liggi annar skilningur en á sviði fagurbókmennta.
Leikhúsþýðandi tekur því mikinn þátt í sköpun uppfærslunnar, en þetta
svið þýðinga á það sameiginlegt með öðrum að vera ósýnilegt þegar best
lætur. Þýðingarýni er varla til á þessu sviði, en ef minnst er á þýðandann í
almennri leikhúsgagnrýni er það ekki meira en til að segja hverjir stóðu að
verki. Ef umræða um þýðinguna fer yfir eina línu veit það varla á gott.
Þýðendur voru þó síður en svo ósáttir við þessa stöðu og sögðust vita að
þegar gagnrýnendur minntust ekkert á vinnu þýðandans væri sannarlega
vel að verki staðið.
Ritmiölaþýðingar
Saga þýðinga í ritmiðlum á íslandi nær sennilega allt aftur til Upplýsingar
og útgáfu fyrstu tímarita á Islandi. Þýðingar hafa alltaf fyrirfundist í ís-
lenskum tímaritum, til dæmis birtu Fjölnismenn bókmenntaþýðingar,
þýðingar á ljóðum og smásögum í tímariti sínu. Bókmenntaþýðingar fyr-
irfinnast ennþá í íslenskum tímaritum en mun viðameiri eru þó þýðingar
á fréttatengdu efni og og efni almenns eðlis sem verður skoðað í þessum
kafla. I dag fá dagblöðin senda ákveðna fréttapakka frá alþjóðlegum frétta-
stöðvum eins og Reuters sem þau vinna úr en tímaritin sækja efni úr er-
lendum tímaritum.
Víða var leitað fanga í skrautlegri flóru dagblaða- og tímaritaútgáfú á ís-
landi. I flestum tilfellum reyndum við að hafa tal af bæði ritstjórum og ein-
um eða fleiri blaðamönnum í því skyni að fá nasasjón af viðhorfum beggja
vegna borðsins. Viðmælendur voru frá tveimur dagblöðum, DVog Morg-
unblaðinu og fjórum ólíkum tímaritum; Vikunni, Bleiku og bláu, Lifandi
vísindum og Heilsubringnum. Um afar ólíkar útgáfur er að ræða, allt frá
dagblöðum sem koma út 6 sinnum á viku yfir í tímarit sem kemur aðeins
út tvisvar á ári. Hlutfall þýðinga af heildarefni blaðanna er allt frá 10—20%
upp í 95%. Niðurstöðurnar eiga hins vegar margt sameiginlegt eins og
fram kemur hér á eftir.
Spurningunni um hversu hátt hlutfall af heildarefni blaðsins væri þýtt
var oft erfitt að svara. Viðmælendur skirrast við að tala um þýðingar held-
ur eru þarna blaðamenn að störfum sem vinna eina grein upp úr mörgum
heimildum, fréttaskeytum eða erlendum fjölmiðlum. Einn viðmælenda
á — Þegar strið að stríðinu verður
65