Jón á Bægisá - 01.09.2003, Blaðsíða 68

Auðna Hödd Jónatansdóttir og Rannveig Jónsdóttir
okkar, Davíð Þór Jónsson þáverandi ritstjóri hjá Bleiku ogbláu, fór ekki í
neinar grafgötur með það að þetta væri gert til að fara í kringum höfund-
arréttarlög. Ein undantekning er á þessu þar sem tímaritið Lifandi vísindi
er þýtt í heild sinni úr erlendu tungumáli og einungis 5% efnisins innlent.
Sá háttur er haíður á að þegar greinarnar eru þýddar er reynt að leita til ís-
lenskra sérfræðinga og fá heimildir um aðstæður á íslandi; t.a.m. ef um er
að ræða sykursýki eða eldgos er tölulegum upplýsingum um sykursýki á Is-
landi bætt við greinina en reynt að koma Heklu og Kötlu að í greininni
um eldgos. Markvisst er unnið að því m.a. í samstarfi við Háskóla íslands
að aulta hlut innlends efnis í blaðinu. Blaðið er keypt í heild sinni að utan
og kemur jafnvel „layoutið" tilbúið frá móðurútgáfunni. Ef ráðist er í
beina þýðingu á heilli grein hjá dagblöðunum er oft um að ræða mjög sér-
tækt efni og er þá jafnvel leitað til þýðenda úti í bæ og þeirra getið við
greinina. Annars er blaðamanna sjaldnast getið á dagblöðunum en nær
alltaf á tímaritunum. Langmest er þýtt úr ensku, en Norðurlandamálin
koma þar á eftir. Undantekning er Lifandi vísindi sem er þýtt í heild sinni
úr dönsku en það kemur út í Danmörku og er þýtt á öll Norðurlandamál-
in, frönsku og þýsku. Aðalþýðandi blaðsins, Jón Daníelsson, hefur haft
fullt starf af þýðingum síðustu tíu árin. Auk þess að þýða Lifandi vísindi
fæst hann við þýðingar á því sem hann kýs að kalla afþreyingarbókmennt-
ir.
Blaðamenn á dagblöðunum hafa nokkuð frjálsar hendur hvað varðar
vinnulag við greinaskrifin, en þegar kemur að efnisvali skiptist þetta nokk-
uð niður á bæði ritstjóra og blaðamenn. Ritstjórar lesa í flestum tilfellum
greinarnar yfir sem og íslenskumenntaðir prófarkalesarar. Eitt af því sem
ritstjórar þurfa að hafa vakandi auga fyrir er samræming. Að ákveðin stofn-
ana- og fyrirtækjaheiti erlend séu alltaf þýdd á sama hátt sem og að fyllsta
samræmis sé gætt í stafsetningu þegar fleiri en einn möguleiki er fyrir
hendi. Til að reyna að fylgja þessu eftir hefur í sumum tilfellum verið
brugðið á það ráð að útbúa sérstök orðasöfn til notkunar innanhúss. Þetta
starf er þó ennþá í burðarliðnum og vantar þó nokkuð uppá að það dugi
til.
Aðeins Morgunblaðið hefur síðustu 10—12 ár gert skýlausa kröfu um að
allir blaðamenn sem ráðnir eru hafi lokið háskólaprófi sambærilegu við
B.A. gráðu. Þeim sem störfuðu hjá blaðinu fyrir þann tíma en hafa ekki
háskólapróf var vitaskuld ekki sagt upp. Annars staðar var okkur tjáð að
mjög gott væri að starfsmenn væru vel menntaðir og helst með háskóla-
próf, en ólík reynsla og þekking kæmi sér sömuleiðs vel. Sú krafa sem all-
ir gerðu undantekningarlaust var góð móðurmálskunnátta. Hjá dagblöð-
unum voru eins og gefur að skilja mun meiri kröfur um hröð vinnubrögð.
66
á díSœýr/iiá, — TÍMARIT ÞÝÐENDA NR. 7 / 2003