Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2011, Blaðsíða 36

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 87. árg. 201132
tólf veikindadaga á hvern hjúkrunarfræðing. Það má því reikna
með að hver hjúkrunarfræðingur hafi verið í burtu einn dag á
mánuði vegna eigin veikinda en til viðbótar má reikna með að
margir séu einnig eitthvað fjarverandi vegna veikinda barna.
Taka ber fram að ekki er tekið tillit til hvers konar veikindi um
ræðir. Margir hjúkrunarfræðingar eru konur á barneignaraldri
en flestir barnshafandi hjúkrunarfræðingar þurfa að hætta
störfum nokkrum vikum fyrir barnsburð vegna þess hve
líkamlega erfitt starf hjúkrunarfræðinga getur verið. Þeir fá þá
veikindavottorð hjá sínum lækni og þær veikindafjarvistir eru
skráðar í starfsmannabókhald spítalans á sama hátt og öll
önnur veikindi. Samkvæmt gögnum frá ParX viðskiptaráðgjöf
var miðgildi veikindafjarvista 7,75 dagar á mann árið 2008 á
íslenskum vinnumarkaði (ParX viðskiptaráðgjöf, 2009).
Meðalhjúkrunarþyngd árið 2008 á sviðunum þremur var 1,10.
Hjúkrunarþyngd var hæst meðal sjúklinga á lyflækningasviði II
og var það eina sviðið þar sem æskilegar hjúkrunarklukkustundir
voru fleiri en veittar. Þess má þó geta að lyflækningasvið II er
langminnsta sviðið sem skoðað var og getur það skekkt
niðurstöður. Þar voru aðeins þrjár legudeildir á meðan þær
voru átta á lyflækningasviði I og skurðlækningasviði.
Talað er um mikið álag á starfsfólk í heilbrigðiskerfinu og
að það sé alltaf að aukast. Þetta er algeng umræða meðal
heilbrigðisstarfsfólks og fræðimanna á þessu sviði (Buerhaus
o.fl., 2007). Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til
þess að rýna þurfi í aðra þætti en starfsmannaveltu og
hjúkrunarþyngd til að greina áhrifaþætti vinnuálags í hjúkrun.
Talsverður tími hjúkrunarfræðinga fer í að sinna öðrum þáttum
en umönnun sjúklinga. Þessir þættir geta allir haft áhrif
á hvernig hjúkrunarfræðingar skynja sitt starf, burtséð frá
því hve mikla umönnun sjúklingarnir þarfnast (Krichbaum
o.fl., 2007). Í megindlegri rannsókn frá Kuwait þar sem 780
hjúkrunarfræðingar á lyflækninga­ og skurðlækningadeildum
tóku þátt röktu þeir 21% vinnuálags síns meðal annars til
vinnuathafna sem ekki kröfðust hjúkrunarmenntunar svo sem
ritaravinnu og flutninga á sjúklingum (Al­Kandari og Thomas,
2009).
Ekki fundust tölfræðilega marktæk tengsl milli starfsmannaveltu
hjúkrunarfræðinga í úrtakinu og veikindafjarvista þeirra.
Veikindafjarvistir virðast því ekki endilega vera undanfari
þess að hjúkrunarfræðingur segi starfi sínu lausu. Í erlendum
rannsóknum hafa hins vegar fundist tengsl milli starfsmannaveltu
og veikindafjarvista hjúkrunarfræðinga. Sænsk rannsókn sýndi
að hjúkrunarfræðingar færu í auknum mæli í löng veikindaleyfi
sem enduðu með því að þeir skiptu yfir í störf sem voru ekki eins
líkamlega erfið (Fochsen o.fl., 2006). Vinnuslys eru vel þekkt
meðal hjúkrunarfræðinga en allt að 12% hjúkrunarfræðinga
sem hætta störfum gera það vegna þeirra (Geiger­Brown o.fl.,
2004). Það var ekki skoðað í þessari rannsókn.
Tengsl á milli starfsmannaveltu hjúkrunarfræðinga og
hjúkrunarþyngdar voru ekki tölfræðilega marktæk samkvæmt
niðurstöðum rannsóknarinnar. Á lyflækningasviði II var hins
vegar bæði mesta starfsmannavelta hjúkrunarfræðinga og mesta
hjúkrunarþyngdin. Það má því tala um ákveðið mynstur þó svo
að fylgnin sé ekki tölfræðilega marktæk. Erlendar rannsóknir
hafa sýnt fram á að álag í starfi, þar sem hjúkrunarfræðingum
finnst þeir eiga erfitt með að mæta þeim kröfum sem gerðar eru
til þeirra, getur orðið til þess að þeir snúi sér að öðrum störfum
en hjúkrun (MacKusick og Minick, 2010).
Ekki mældist tölfræðilega marktæk fylgni milli veikindafjarvista
hjúkrunarfræðinga og hjúkrunarþyngdar. Hins vegar sést
ákveðið mynstur þegar þessar tvær breytur eru bornar
saman. Ólíkt því sem búist var við voru veikindafjarvistir
færri þegar hjúkrunarþyngdin var meiri. Það vekur upp þá
spurningu hvort hjúkrunarfræðingar harki af sér veikindi þegar
álag er mikið. Samkvæmt niðurstöðum rannsóknarinnar á
hjúkrunarþyngd virtist álag á þátttakendur vera að meðaltali
hæfilega mikið. Hjúkrunarþyngd sjúklinga var áberandi
lægst í júní og veikindafjarvistir eru jafnframt fæstar þá.
Veikindafjarvistir í skamman tíma voru fáar í júlí og ágúst en
heildarveikindadagar fleiri þá en í júní. Hafa ber í huga að
sumarafleysingastarfsfólk með tímabundna ráðningu er ekki
tekið með þegar veikindafjarvistir eru taldar og ólíklegt er að
fastráðnir hjúkrunarfræðingar tilkynni veikindi þegar þeir eru í
sumarfríi, nema veikindin séu langvarandi.
Takmarkanir rannsóknarinnar
Rannsókn þessi hefur bæði styrkleika og takmarkanir. Gögn sem
fást úr starfsemisupplýsingum LSH eru rauntímagögn úr launa­
kerfi spítalans og eru því áreiðanleg. Sjúklingaflokkunarkerfið á
LSH hafði verið notað lengi þar og var talið áreiðanlegt væri það
rétt notað. Á LSH voru gerðar reglubundnar áreiðanleikaprófanir
á hjúkrunarþyngdarmælingum og má þar af leiðandi gera ráð
fyrir að þau gögn séu óbrigðul. Úrtak rannsóknarinnar er nokkuð
stórt, eða um 330 hjúkrunarfræðingar og notast var við gögn
frá einu almanaksári. Þessir þættir styrkja allir innra réttmæti
rannsóknar. Það er hins vegar að sama skapi takmörkun að
gögn ná eingöngu til eins árs auk þess sem ekki var tekið tillit
til nokkurra þátta sem gætu haft áhrif á rannsóknarniðurstöður.
Yfirvinna var til dæmis ekki skoðuð og fólk með tímabundna
ráðningu, svo sem vegna sumarafleysinga, var undanskilið
í úrtaki. Þar sem rannsakendur höfðu aðeins gögn frá árinu
2008 getur verið að skráning á meðallöngum og langvarandi
veikindum í janúar sé skekkt. Veikindi síðustu mánuði ársins
2007 hafa áhrif á skráningu veikindafjarvista í upphafi árs
2008. Þegar skoðað var hversu margir höfðu hætt störfum var
aðeins miðað við þá sem hættu störfum á spítalanum en ekki
þá sem fluttu sig milli deilda. Einnig þarf að hafa í huga að árið
2008 var afdrifaríkt ár í efnahags­ og atvinnumálum þjóðarinnar
og er ógerningur að greina áhrif efnahagskreppunnar á
starfsmannaveltu og veikindafjarvistir hjúkrunarfræðinga nema
með stærra úrtaki, meiri gögnum og viðameiri gagnagreiningu.
Niðurstöður rannsóknarinnar eru vísbendingar um það hvernig
þessum málum er háttað hjá hjúkrunarfræðingum en þær
hafa þó ekki alhæfingargildi og dregur það úr ytra réttmæti
rannsóknarinnar. Þrátt fyrir takmarkanir þjónaði rannsóknin
tilgangi sínum og varpar nýju ljósi á tengsl starfsmannaveltu
og veikindafjarvistir hjúkrunarfræðinga og hjúkrunarþyngd
sjúklinga.