Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2011, Blaðsíða 73

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 87. árg. 2011 69
Ritrýnd fræðigrein
SCIENTIFIC PAPER
á inngripi (sogun, súrefnisgjöf, verkjalyfjagjöf, sonduísetning eða
glycerol stíll). Blóðsykursgildi (mmól/L), hvort þörf hafi verið á
fæðugjöf og þá í hvaða formi (þurrmjólk eða brjóstagjöf) og
magni (ml). Útskilnaður (já/nei), ástæða komu, meðgöngulengd
(dagar), Apgar, þyngd (grömm), kyn (drengur eða stúlka). Einnig
hvort gerðar hafi verið einhverjar rannsóknir (blóðgös, röntgen­
myndataka af lungum, blóðprufur, þvagástunga, röntgen­
myndataka af kviði, hemoccult, hjartalínurit (EKG) eða röntgen­
myndataka. Gögn voru skráð í Excel en færð til úrvinnslu í
sérstaka skrá í SPSS 16. Notuð var lýsandi tölfræði.
NIÐURSTÖÐUR
Samsetning hópsins
Árið 2008 voru 838 börn lögð inn á vökudeild, þar af fóru 437
í áhættumat, af þeim voru 11 útilokuð úr rannsókninni vegna
skorts á upplýsingum en 38 þeirra voru lögð inn á legudeild og
falla því brott úr úrtakinu. Samtals voru því 398 börn í úrtakinu.
Börn sem komu í áhættumat voru 12,9% af öllum börnum
fæddum á LSH það ár (N=3376). Úrtakið er því 90,1% þeirra
barna. Flest barnanna fæddust í júlí (11,3%), ágúst (10,3%)
og nóvember (9,5%) en fæst í apríl. Stúlkur voru 179 (45%)
og drengir 219 (55%). Af 213 börnum fæddum fyrir 37 vikna
meðgöngu komu aðeins 16,4% í áhættumat án þess að vera
lögð inn á legudeild annaðhvort beint eða í kjölfar áhættumats.
Meðalmeðgöngulengd var 39 vikur og 4 dagar og spannaði 35
vikur sléttar í 42 vikur og 6 daga. Fæðingarþyngd barnanna var
2185­5090 g en meðalþyngd var 3601 g. Meðalfæðingarþyngd
drengja var 3641 g og stúlkna 3558 g.
Algengasti Apgar við eina mínútu var 9 (20,6 %) og sá
næstalgengasti 8 (17,3%). Algengasti Apgar við 5 mínútur var
einnig 9 (32,9%) og sá næstalgengasti 7 (20,1%). Hjá 7,3%
barnanna var gefinn Apgar eftir 10 mínútur. Í töflu 1 má sjá
kynjaskiptingu, meðalþyngd, algengasta Apgar við 1 og 5
mínútur og helstu lífsmörk við komu miðað við meðgöngulengd.
Misjafnt var hversu oft lífsmörk voru mæld á meðan á áhættumati
stóð eða allt frá einu sinni upp í ellefu sinnum, en að meðaltali
var mælt fjórum sinnum. Til þess að skoða samsetningu hópsins
nánar var fundin spönn og meðaltal helstu lífsmarkamælinga við
komu á deild. Líkamshiti var mældur hjá 94% barnanna og var
á bili 35,3­38,9°C. Þar sem meðalslagæðaþrýstingur (MAP) er
talinn gefa bestu vísbendingu um breytingar á blóðrásarkerfi og
erfitt er að finna viðmiðunargildi fyrir systólískan og díastólískan
þrýsting var hann skoðaður. MAP var mældur hjá 81,4%
barnanna og var á bili 27­95 mmHg. Hjá 75,6% barna var
mældur blóðsykur við komu og reyndist hann vera á bili 1,3­10,2
mmól/L. Öndunartíðni var mæld hjá 95,5% barnanna og var á
bili 22­104 sinnum á mínútu. Súrefnismettun var mæld hjá 392
börnum og var frá 72% í 100%.
Ástæður komu
Í flestum tilvikum voru skráðar fleiri en ein ástæða komu hjá
hverju barni og í heildina voru ástæður komu 703. Tafla 2 sýnir
dreifingu á ástæðu komu í áhættumat eftir lengd meðgöngu.
Hvert barn var með að meðaltali tæpar tvær ástæður komu.
Algengasta ástæða komu var öndunarerfiðleikar (60,6%) og er
algengari hjá börnum fæddum í 37. viku og aftur hjá börnum
fæddum í 39. til 43. viku. Þar á eftir kemur slappt barn eða
lélegur Apgar 18,1% og grænt legvatn 12,8%. Tangar­ og
sogklukkufæðingar voru 9,8% og keisarafæðingar 16,8%, en
fyrirburar (<37 vikna meðganga) 8,8% af börnum í úrtakinu.
Sambærilegar tölur úr fæðingarskrá LSH 2008 eru 8,2%
tangar­ og sogklukkufæðingar, 17,1% keisarafæðingar og
8,8% fyrirburar. Í töflu 2 sést hvernig innlagnarástæður dreifast
mismunandi eftir meðgöngulengd.
Áhættuþættir barnanna fyrir og eftir fæðingu
Skoðaðar voru ástæður komu eftir meðgöngulengd en hún
getur gefið vísbendingar um hugsanlega áhættuþætti barna nna
eftir aldri þeirra og þroska (sjá töflu 2). Munur var á ástæðum
Tafla 2. Hlutfallsleg (%) dreifing dvalarástæða eftir meðgöngulengd (N= 398).
Dvalarástæða
35v-
35v6d
36v-
36v6d
37v-
37v6d
38v-
38v6d
39v-
39v6d
40v-
40v6d
41v-
41v6d
42v-
42v6d
n=17 n=18 n=30 n=45 n=105 n=83 n=73 n=27
Öndunarerfiðleikar 35,3 55,6 46,7 57,8 66,7 63,9 63,0 59,3
Lágur blóðsykur 23,5 11,1 13,3 8,9 6,7 2,4 1,4 59,3
Óeðlilegt fósturrit 0 0 6,7 4,4 4,8 10,8 8,2 3,7
Sogklukka/tangir 0 0 0 4,4 10,5 10,8 15,1 7,4
Meðgöngusykursýki 0 11,1 6,7 4,4 6,7 0 1,4 22,2
Sykursýki móður 0 0 3,3 2,2 4,8 0 0 0
Grænt legvatn 0 0 3,3 2,2 8,6 21,7 24,7 0
Keisarafæðing 0 5,6 23,3 33,3 19,0 12,0 15,1 14,8
Barn slappt/lél. APGAR 5,9 22,2 20,0 20,0 11,4 19,3 26 11,1
Stutt/löng meðgöngulengd 58,8 38,8 3,3 0 0 0 0 18,5
Vaxtarskerðing barns 5,9 5,6 6,7 4,4 1,9 4,8 0 0