Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2011, Blaðsíða 29

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 87. árg. 2011 25
Ritrýnd fræðigrein
SCIENTIFIC PAPER
upplýsingar og lykilatriði að vernda einkalíf þátttakenda. Það
var gert með því að reyna að tryggja að þeir finndu ekki fyrir
þrýstingi gagnvart því að taka þátt og jafnframt voru allar
persónugreinanlegar upplýsingar fjarlægðar jafnóðum.
NIÐURSTÖÐUR
Niðurstöður rannsóknarinnar sýndu að samvinna, bæði
meðal starfsmanna heimaþjónustu við eldri borgara og
aðstandendur þeirra og við samstarfsaðila innan heilbrigðis­
og félagsþjónustunnar var lykilatriði í árangursríkri þjónustu.
Þessi samvinna byggðist á fjölbreyttri þekkingu og einkenndist
af sameiginlegum skilningi á áhersluatriðum. Hér á eftir fylgir
lýsing á því hvernig hjúkrunarfræðingarnir nálgast vinnu sína og
það sem einkennir samvinnu ólíkra aðila.
„Ég er alltaf að reyna að búa til net um hvern og
einn“: Skilningur hjúkrunarfræðinga á heimahjúkrun
Heimaþjónustu má líkja við viðkvæmt net samvinnu sem
starfsmenn reyna að viðhalda og styrkja. Nauðsynlegt er að
hugsa fyrir fjölmörgum þáttum sem tengjast daglegu lífi og
einstaklingurinn þarfnast aðstoðar við. Í sumum tilvikum er
það starfsfólk heimaþjónustunnar sem veitir þessa aðstoð,
en í öðrum tilvikum eru það maki, börn eða annað venslafólk.
Margir þarfnast einnig sérhæfðrar meðferðar eða eftirlits
frá hjúkrunarfræðingum og öðrum starfstéttum eins og
læknum, félagsráðgjöfum, sjúkraþjálfurum eða iðjuþjálfum.
Hjúkrunarfræðingarnir lýstu því hvernig þeir leituðust við að
átta sig á hverjum og einum, á því hverju þeir þarfnast og
hver veitir aðstoðina. Mikil áhersla var lögð á að mynda traust,
sýna nærgætna og vinalega framkomu, virða einkalíf þeirra
sem njóta þjónustunnar og sýna sveigjanleika með því að
taka tillit til sér óska eftir því sem mögulegt er. Þetta var stef
sem endurómaði í öllum gögnunum og virtist einkenna starfið
í öllum teymunum.
„Að finna leiðir í sameiningu“: Um mikilvægi samráðs
Eins og ofangreind lýsing ber með sér kallar starf í heimahjúkrun
á samskipti við fjölmarga aðila. Einn mikilvægasti þátturinn var
tvímælalaust vikulegir samráðsfundir hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða og samráðsfundir með starfsfólki félagsþjónustunnar.
Í viðtölum við hjúkrunarfræðingana kom fram að starf þeirra er
að stórum hluta unnið í samvinnu við sjúkraliðana. Ein þeirra
lýsti því svona:
Ég fer alltaf í fyrstu vitjun og met stöðu mála og legg línurnar
um þá aðstoð sem viðkomandi þarfnast. Síðan fara þær
(sjúkraliðarnir) í vitjanirnar og láta mig vita hvernig gengur.
Ég reiði mig mjög mikið á þeirra mat á stöðunni. Ef þær
telja nauðsynlegt að fara oftar eða aðstoða við eitthvað
annað finnum við út úr því. Þess er vænst að ég framkvæmi
endurmat á hverjum sjúklingi á 3-6 mánaða fresti. Því miður
gengur það ekki alltaf eftir, ég næ því einfaldlega ekki, en ég
reiði mig mjög mikið á þeirra mat á stöðunni.
Teymisstjórarnir fara sjálfir í vitjanir ef viðfangsefnin kalla á það
og flesta morgna eru þeir á ferðinni í hverfinu sínu. Í mörgum
tilvikum fara þeir í vitjanir ef staðan er óljós og ekki hefur tekist
að finna viðeigandi lausnir. Með tíð og tíma taka sjúkraliðarnir
síðan við verkefnunum. Eftir hádegi sitja teymisstjórarnir hins
vegar við símann og leysa mál eða fara á fundi. Teymisstjóri
lýsti samstarfi í teyminu sínu á eftirfarandi hátt:
Við hittumst náttúrulega alltaf á teymisfundum einu sinni í viku
og þá hef ég farið yfir listana og þá heyrir maður náttúrulega
af því sem er að gerast. Þær þekkja sitt fólk langbest, þannig
að um leið og maður heyrir athugasemdir eins og „Hann Jón
er orðinn svo slæmur“ þá reynir maður að kíkja á hann. Þannig
finnst mér þetta fúnkera best.
Á þeim fundum gafst tækifæri til að fara yfir stöðu mála og ræða
erfiðleika. Í slíkum samræðum komu oft lausnir sem einhvern
veginn höfðu ekki virst augljósar. Í samtölum samstarfsfólks
voru ólík sjónarhorn kynnt og tóm gafst til að ræða þar til lausn
fannst. Á næsta fundi var málið oft tekið fyrir aftur og í sumum
tilvikum var ákveðið að þróa lausnina enn frekar eða breyta
fyrirkomulaginu á ný. Ofangreind atriði komu fram í öllum
viðtölunum. Heimahjúkrun er samstarf hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða, en forsenda þess að slíkt samstarf sé árangursríkt
er að tóm gefist til samræðna. Þetta endurspeglast í eftirfarandi
tilvitnun í viðtal við teymisstjóra þar sem hann var spurður um
fyrirkomulag samvinnu í samstarfshópnum.
Rannsakandi: Hver finnst þér vera tilgangurinn með þessum
samræðum?
Teymisstjóri: Það er eiginlega tvennt. Annars vegar finnst mér
mjög mikilvægt að þær fái tækifæri til að segja frá og það er
líka mjög mikilvægt fyrir okkur, því augljóslega eru það þær
sem bera hitann og þungann af starfinu þarna úti. Er einhver
breyting? Er eitthvað ekki alveg að virka? Við þurfum að heyra
frá þeim um það hvernig gengur og hvernig hlutirnir ganga
fyrir sig. Síðan er hin hliðin sú að við erum að leggja einhverjar
línur í starfinu og þessir fundir eru mjög mikilvægir til að ná því
fram og þetta er mikilvægur vettvangur til að það gangi eftir.
Auk fundanna í heimahjúkrunarteyminu voru haldnir fjölmargir
samráðsfundir með félagsþjónustunni og hafa þeir breytt miklu,
aukið gagnkvæman skilning á viðfangsefnum starfsmanna og
bætt upplýsingaflæðið. Reynt er að samhæfa vitjanir á þann
hátt að þær dreifist yfir vikuna og daginn. Með því eykst öryggi
og hver vitjun skiptir meira máli.
„Við erum alltaf gestir á heimilinu“: Samstarf við eldri
borgara og aðstandendur
Þeir starfsmenn sem rætt var við lögðu allir áherslu á að þeir
væru gestir á þeim heimilum sem var vitjað og töldu afar
mikilvægt að virða óskir eldri borgaranna. Aðstandendur
veita í mörgum tilvikum mikla aðstoð, en sambandið við þá er
breytilegt. Er þjónusta hefst fær teymisstjórinn símanúmer hjá
einum eða fleiri aðstandanda, en yfirleitt er ekki haft samband
við aðstandendur nema einstaklingurinn sjálfur sé ekki fær
um það eða óski eftir því. Þeir eldri borgarar sem rætt var
við í rannsókninni lögðu yfirleitt mikla áherslu á sjálfstæði sitt
í þessu sambandi og vildu sjálfir hafa samband við börnin
sín. Stundum hafa aðstandendur hins vegar samband við
hjúkrunarfræðinginn og þá myndast samband sem getur orðið
mjög mikilvægt er fram líða stundir.