Þjóðmál - 01.06.2012, Page 30

Þjóðmál - 01.06.2012, Page 30
 Þjóðmál SUmAR 2012 29 slíkan aga þarf ekki að skipta um gjaldmiðil til þess að ná fram stöðugleika, eins og vikið er að, að ofan . En jafnvel þó svo að landsmenn tækju upp agaðri vinnubrögð samhliða upptöku erlends gjaldmiðils yrði eftir sem áður mun erfiðara að bregðast við ytri áföllum, en saga liðinnar aldar geymir fjölda slíkra atvika . Til viðbótar bættist nýr óstöðugleikaþáttur við íslenskt efnahagslíf, þegar gengi gjaldmiðilsins, sem yrði fyrir valinu, hækkaði eða lækkaði verulega á móti gjaldmiðlum annarra helstu viðskiptalanda Íslands . Slíkar gengisbreytingar myndu leiða til meiri samdráttar eða þenslu innanlands . Íslendingar yrðu því að venjast því að bregðast við ytri áföllum og innbyrðisbreytingum á gengi erlendra gjaldmiðla með svokallaðri innri gengisfellingu . Greinarhöfundur efast um að landsmenn hafi gert sér fulla grein fyrir hvað innri gengisfelling gæti haft í för með sér fyrir íslenskt samfélag . Við getum horft til evrulandanna til þess að sjá dæmi um hvernig innri gengisfelling er framkvæmd og hver áhrifin geta orðið: Laun lækka, lífeyrisgreiðslur lækka, bætur lækka, atvinnuleysi eykst, fasteignaverð lækkar . Í sjálfu sér er þetta hið sama og Ís­ lend ingar hafa fengið að reyna síðustu fjögur árin, ef forskeytinu „raun“ er bætt framan við flest orðin (þ .e . raunlaun lækka, o .s .frv .) . Munur inn er hins vegar sá, í samanburði við gengis fellingu þjóðargjaldmiðils, að mun meiri raunlækkun lífskjara með innri gengis fellingu þarf til þess að leiðrétta viðskipta jöfnuðinn, dreifingin er ekki eins jöfn yfir samfélagið og það er mun líklegra að víta hringur samdráttar fari af stað, sem standi í vegi fyrir hagvexti . Verst af öllu er atvinnuleysið . Í apríl mæld­ ist atvinnuleysi ungs fólks í Grikklandi og á Spáni 51%, 36% í Portúgal og á Ítalíu og 30% á Írlandi . Líkur eru á að þessar tölur eigi eftir að versna til muna í náinni framtíð . Pólitísku áhrifin hafa m .a . orðið aukinn stuðningur við öfgaflokka í kosningum, svo sem kommúnista og nasista í Grikklandi . Óneitanlega minnir margt á síðustu misserum á efnahagsþróun og pólitíska þróun í Evrópu snemma á fjórða áratugi 20 . aldar, þegar menn fengust við efnahagsvanda uppgjörsins eftir fyrri heimsstyrjöldina og vandann sem fylgdi gullfætinum með innri gengisfellingum . Pólitískar afleiðingar urðu skelfilegasta styrjöld mannkynssögunnar . Innri gengisfelling evrulandanna hefur verið framkvæmd án viðskiptahafta, enda eru frjáls viðskipti með vörur og þjónustu hornsteinn ESB . Íslensk stjórnvöld beittu hins vegar viðskiptahöftum til þess að kalla fram innri gengisfellingu á árunum 1931–1939, þegar gengi krónunnar var fest við sterlingspundið . Í stað þess að gengi krónunnar fengi að fljóta og falla á móti gengi annarra gjaldmiðla var innri gengis felling framkvæmd með víðtækum innflutnings­ höftum og háum tollum á erlendar vörur, aðrar en þær sem stjórnvöld skilgreindu sem brýnustu nauðsynjar . Afleið ingin var ekki aðeins gríðarleg frelsis svipting landsmanna og mikil spilling, heldur leiddu höftin til uppbyggingar óhagkvæmra innlendra fyrirtækja sem aðeins gátu þrifist í skjóli hafta . Lífskjör landsmanna urðu lakari en annars hefði orðið, ef gengi krónunnar hefði tekið mið af viðskiptakjörum . Innri gengisfellingin var að nýju hert eftir síðari heimsstyrjöldina . Nokkuð var losað um inn flutningshöftin á sjötta áratugnum en það var ekki fyrr en um 1960 að snúið var af þessari braut . Mönnum kann að finnast í dag afar ólíklegt að haftastefna fjórða, fimmta og sjötta áratugs síðustu aldar verði nokkurn tíma endurvakin, þar sem allir vita hversu skaðleg hún var samfélaginu og öll hagfræðiþekking mælir gegn slíkum aðgerðum . Það ættu menn ekki að gefa sér . Þrátt fyrir að menn hafi í áratugi vitað og

x

Þjóðmál

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.