Þjóðmál - 01.06.2012, Side 37

Þjóðmál - 01.06.2012, Side 37
36 Þjóðmál SUmAR 2012 stúlkum, sem hefðu sagt henni það, sem hún hefði viljað heyra .10 Fleiri dæmi má nefna um göfuga villi­menn, sem hvergi reyndust vera til . Á önd verðum áttunda áratug 20 . aldar til ­ kynnti filippískur auðkýfingur og stjórn ­ málamaður, Manuel Alizalde, að á Mind­ anao­eyju hefði hann fundið ættflokk á stein aldarstigi, sem kallaðir væri Tasaday .11 Þótt Alizalde takmarkaði stranglega aðgang að bólstað hinna nýfundnu steinaldar­ manna, birtu vestræn blöð frásagnir af „síð­ ustu sakleysingjum heims“, sem byggju í hell um, lifðu á berjum, froskum og möðk­ um, þyldu ekki hungur, ættu engin vopn og kynnu engin orð um stríð: Hafi allir okkar forfeður verið eins og þetta fólk, erum við komin af betri efniviði en við höfum þorað að vona . Það er þá bara Þrátt fyrir hárbeitt háðsyrði Voltaires lifði goðsögnin um göfuga villimenn góðu lífi á nítjándu og tuttugustu öld . Árið 1928 birti bandaríski mannfræðingurinn Margaret Mead bókina Uppvöxt á Samóa, og var hún um þá göfugu villimenn, sem hún hafði fundið á eyjum Kyrrahafs, þegar hún var þar í námsferð 23 ára að aldri . Þar þekktust ekki morð og nauðganir, en ungt fólk stundaði kynlíf sér til unaðar og án nokkurrar sektarkenndar .8 Bók Meads var fjörlega skrifuð og seldist vel, og varð hún vinsæll fyrirlesari og álitsgjafi í Bandaríkjunum . Var lýsing Meads á ungum eyjarskeggjum þar syðra höfð til marks um, að umhverfi skipti meira máli en erfðir . Siðferðisreglur væru af þeim sökum frekar afstæðar en algildar . „[M]ismunandi félagslíf og menningar mótar menn með ólíkum hætti, jafnvel á þeim sviðum, sem okkur hættir við að halda, að um sé að ræða algild og eðlislæg viðhorf og atferði,“ skrifaði Símon Jóh . Ágústsson í Sálarfræði sinni, sem kom út 1967, og vísaði sérstaklega til verka Meads þessu til stuðnings .9 En árið 1983 gaf nýsjálenskur mannfræðingur, Derek Freeman, út bók, þar sem hann bar brigður á niðurstöður Meads . Hafði hann dvalist árum saman á sömu stöðum og Mead og talaði tungu eyjarskeggja, sem hún gerði ekki . Kváðu íbúar lýsingu Meads á siðferði þeirra alranga, og sannfærðist Freeman sjálfur um það eftir rannsóknir sínar . Til dæmis væru nauðganir á Samóa talsvert tíðari en í Bandaríkjunum . Sérstök áhersla væri einnig lögð á, að ungar stúlkur væru hreinar meyjar, þegar þær giftust . Það væri ekki vegna kristilegra áhrifa, enda hefði dauðarefsing legið við óskírlífi, áður en kristnir menn komu til Samóa . Mead hafði að sögn Freemans aldrei stundað neinar rannsóknir á eynni, heldur búið þar í nokkra mánuði heima hjá bandarískum trúboða . Þar hefði hún tekið á móti ungum Lýsingar mannfræðingsins Margaretar Meads á göf­ ug um villimönnum á Samóa­eyjum reyndust aðal­ lega sóttar í óvísindalegar furðusögur .

x

Þjóðmál

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.