Þjóðmál - 01.06.2012, Síða 49

48 Þjóðmál SUmAR 2012
Krónueignir innlendra aðila
Eins og kom fram hér að framan hefur afnámsáætlunin ekki veitt upplýsingar
um óþreyju innlendra krónueigenda að
flytja hluta eignasafns síns úr landi . Áður
en höftin eru afnumin er nauðsynlegt að
fá mælingu á þessu . Þetta má gera með
útboðum og jafnvel könnunum . 16 Líklegt
er að óþreyja þessara aðila, sem og annarra,
vaxi eftir því sem höftin dragast á langinn
enda er í mörgum tilfellum verið að hindra
eðli lega dreifingu eignasafns innlendra fjár­
festa .
Mjög hefur verið biðlað til lífeyrissjóða
um að færa fjármuni til landsins í þeim
tilgangi að losa út aflandskrónueigendur og
hafa þeir flutt nokkra fjármuni til landsins í
þeim tilgangi . Eru erlendar eignir nú innan
við fjórðungur af eignasafni þeirra . Ekki
er ráðlegt að ganga lengra í þessum efnum
og reyndar má færa fyrir því góð rök að
þegar hafi verið fulllangt gengið . Heilbrigð
skynsemi segir okkur að lífeyrissjóðirnir færu
varlega í flutning fjármuna á erlenda grund
fyrst um sinn eftir afnám gjaldeyrishafta .
En mögulega mætti búa formlega þannig
um hnútana með samkomulagi milli
lífeyrissjóða og stjórnvalda .17
Trúverðug efnahagsstefna er
lykillinn að afnámi hafta
Þá eru ótaldir aðrir innlendir krónu­eigendur . Um afstöðu þeirra vitum við
lítið og hana þyrfti að kanna eins og áður
er vikið að . Gjörðir þeirra, sem og annarra,
ráðast líklega fyrst og fremst af trú þeirra
16 Niðurstöður úr könnunum yrði ávallt að taka með
ákveðn um fyrirvara en þær gætu þó veitt tilteknar upp lýs­
ingar .
17 Áætlun SA leggur til að samið verið við lífeyrissjóðina
og hygg ég að ríkur vilji yrði meðal þeirra til að ná samn­
ingum .
á íslensku efnahagslífi . Á endanum skiptir
trúverðug efnahagsstefna meira máli en allar
aðrar ráðstafanir samanlagt við afnám hafta .
Gríðarlegar fjárhæðir eru í reynd hvikar, þ .e .
gætu leitað út úr hagkerfinu með skömmum
fyrirvara . En þetta er ekki séríslenskt
fyrirbæri . Þetta á við öll nútímahagkerfi .
Ómögulegt er að gera sérstakar ráðstafanir
vegna alls þessa fjár . Hægt er að byggja inn
ákveðnar almennar hraðatakmarkanir, s .s .
almennan tímabundinn útgönguskatt á
fjármagnshreyfingar við afnám hafta og, til
framtíðar litið, inngönguskatt við ákveðnar
aðstæður .18
Ákvörðun um að einblína fyrst um
sinn á aflandskrónur í afnámsferlinu var
misráðin að mínu viti . Reynt hefur verið
að hvetja aflandskrónueigendur til þátttöku
í gjaldeyrisútboðum með því að skapa
væntingar um langvinn höft . Ekki er hægt
að stýra væntingum aflandskrónueigenda
án þess að skapa svipaðar væntingar
meðal annarra . Þetta hefur dregið úr trú
á efnahagsstefnu stjórnvalda og minnkað
áhuga á krónueignum .
Nær hefði verið að gera trúverðugleika
efnahagsstefnunnar að hryggjarstykkinu
í áætlun um losun gjaldeyrishafta . Þannig
hefðu aðgerðir í efnahagsmálum verið
órjúfanlegur þáttur af afnámsáætluninni .
Sú áætlun hefði m .a . átt að skerpa á
jákvæðri afstöðu stjórnvalda til erlendrar
fjárfestingar og skýra fyrirætlanir þeirra í
auðlindamálum . Þetta hefði krafist þess
að stjórnvöld væru mjög samstíga í stefnu
sinni og aðgerðum . Mismunandi afstaða
stjórnarliða innbyrðis í lykilmálum gerir
nálgun af þessum toga erfiða í framkvæmd .
Þar með er ég ekki að halda því fram
að ekkert hafi áunnist í að byggja upp
trú á íslensku efnahagslífi í kjölfar hruns
18 Sá útgönguskattur ætti þó að sjálfsögðu ekki við þá
fjármuni sem skilgreindir eru sem nýfjárfesting í lögum um
gjaldeyrismál .