Þjóðmál - 01.06.2012, Qupperneq 61

60 Þjóðmál SUmAR 2012
Seðlabankinn hefur vissulega ýmis tæki
sem eiga að draga úr eða auka vilja banka til
að lána út, en þau tæki hafa reynst haldlítil
og stundum jafnvel virkað öfugt við það
sem ætlað var .
Myntsláttuhagnaður bankanna
er tugir milljarða árlega
Með myntsláttuhagnaði er jafnan átt við
þann hagnað sem Seðlabankinn (ríkissjóður)
fær af útgáfu nýrra seðla og myntar . Kostn­
aður Seðlabankans af framleiðslu seðla og
myntar er aðeins brot af söluverð mæt inu .
Seðlar og mynt í umferð eru alls 40 mia sem
gefur nokkra hugmynd um mynt sláttu­
hagnað Seðlabankans frá upphafi .
Myntsláttuhagnaður bankanna er öllu
meiri en Seðlabankans . Hann verður til sem
vaxtamunur af rafkrónum sem bankarnir
hafa sett í umferð sem útlán . Óbundnar
innstæður eru nú um 1 .000 mia króna og
þær bera litla sem enga vexti . Á móti þeim
eiga bankarnir útlán og fá vart minna en 5%
vexti af þeim . Fimm prósent vaxtamunur
af 1 .000 mia króna þýðir 50 mia króna í
tekjur árlega . Á móti dregst beinn kostnaður
bankanna af greiðslumiðlun . Gefum okkur
að kostnaðurinn sé um 10 mia króna sem er
líklega ríflega áætlað þar sem heildartekjur
Reiknistofu bankanna eru vel undir 4 mia
króna . Miðað við þessar forsendur hagnast
bankarnir árlega um 40 mia kr . af því að
búa til rafkrónur .
Það hlýtur að vera brýnasta verkefni
stjórnvalda að binda enda á að bankar geti
hesthúsað tugi milljarða árlega í mynt­
sláttuhagnað á kostnað landsmanna . Til
að varpa ljósi á hvílíkt glapræði það er fyrir
þjóðir að hafa gjaldmiðil sinn að láni frá
bönkum, er hér örstutt dæmisaga (sjá næstu
bls .) .
Ævintýrið um glerkúlurnar vekur þá
áleitnu spurningu, hvort það hafi verið
skynsamlegt að leyfa klóka manninum að
lána allar kúlurnar í umferð og hirða svo
vexti af þeim .
Kúlurnar hefðu án efa dugað jafn vel í
viðskiptum þótt þær hefðu verið settar í
umferð án skuldsetningar . Svona kjána­
kóng ar eru vonandi bara til í ævintýrum,
eða hvað?
Eigendur bankanna hirða
hagnaðinn en tapið er ríkisvætt
Án gjaldmiðils og starfshæfs greiðslu miðl­
unar kerfis myndi fljótt skapast neyðar­
ástand í landinu . Fólk gæti ekki átt við­
skipti um helstu nauðsynjar . Við nú ver andi
fyrirkomulag framleiða einka bankar 96%
þess gjaldmiðils sem notaður er í viðskipt­
um og þeir eiga þau kerfi sem nauð synleg
eru til að nota rafkrónurnar í við skipt um .
Lendi bankar í vandræðum mun ríkið
alltaf neyðast til að koma þeim til bjargar
til að fyrirbyggja neyðarástand . Tapið
af slíkum björgunaraðgerðum lendir á
skattgreiðendum .
Á meðan bankar fá að gefa út gjaldmiðil
þjóðarinnar verður þeim alltaf bjargað,
hversu illa sem þeir standa sig .
„Afnema þarf vald bankanna til að búa
til peninga og færa það réttmætum
handhafa þess, þjóðinni sjálfri .“
– Thomas Jefferson (1743–1826)
Endurbætur á fjármálakerfinu
Sú útfærsla sem hér verður rakin byggir meðal annars á tillögum og frum varps­
drögum Positive Money í Bret landi og bók
þeirra Hubers og Robertssons, Creating
New Money .
Sett yrði í lög að bankar mættu ekki búa
til nýjar rafkrónur . Það þýðir að bankar
gætu aðeins lánað út sitt eigið fé og bundin