Þjóðmál - 01.03.2014, Page 28

Þjóðmál voR 2014 27
daga hefur minningu hans, nafni, starfi
og stefnu, verið haldið hátt á lofti eins og
alkunna er . Er þarflaust að rekja þá sögu hér .
Næstu áratugina eftir útför Jóns bar kjörorð
hans í útgáfu Eiríks Briems og séra Matthías­
ar oft á góma í blaðagreinum, ræðum og
ritum . Skulu hér nefnd af handahófi fáein
dæmi þess en þau skipta hundruðum í
blöðum, bókum og tímaritum:
• . . . vér verðum enn að treysta sannleik ­
anum og fylgja hinu ógleymanlega orð­
taki Jóns Sigurðssonar „aldrei að víkja“ .
(Þjóð ólfur 27 . ágúst 1884 .)
• „Alþingi . . . fylgir . . . trúlega hinni nafn­
frægu reglu „Aldrei að víkja“ . (Suðri 28 .
nóvember 1884 .)
Útfararsálmur séra
Matth íasar Jochums­
sonar (t .v .) sem sunginn
var við jarðarför
Jóns Sigurðssonar
í Reykjavík vorið
1880 varð til þess að
breiða út hugmyndina
um „kjörorð Jóns
Sigurðssonar“ .
Skáldið Steingrímur
Thorsteinsson (t .h .) tók
kjörorðið upp í hinn
fræga Þingvallasöng
sinn, „Öxar við ána“,
árið 1885 .
________________________________________
árangri skilað . Jón gerist skáldlegur og talar um að
„valur fljúgi um garð“ og skýrir það orðalag neðanmáls
á þennan hátt: „Í signeti hr . J .S . eru 2 valir, annar
ofan á lyktum hjálmsins, hinn á skildinum: þetta var
skjaldarmerki Lopts riddara, hins ríka Guttormssonar,
ef af honum er J .S . í beinan karllegg kominn; neðan
undir skjaldarbrúninni á signeti J .S . eru grafin þessi orð:
„eigi víkja“ . Athyglisvert er að Jón Guðmundsson talar
ekki um einkunnarorð eða orðtak Jóns forseta í þessu
samhengi . Sjálfur lét Jón útbúa fyrir sig signet með
stöfunum J . Guðm . og undir þeim er áletrunin: Áfram .
Önnur dæmi frá þessum tíma um innsigli einstakra
manna með áletrun af þessu tagi þekki ég ekki .
• Í staðinn fyrir þrautseiga og áfram­
hald andi baráttu, sem forseti Jón sál .
Sig urðs son einkenndi með orðunum
„Aldrei að víkja“, virðast þessir seinna
tíma, nýmóðins stjórnmálagarpar, hafa
rist á rönd skjalda sinna orðin: „Ávallt að
víkja .“ (Þjóðólfur 18 . október 1889 .)
• En stefnuskrá J . Sigurðssonar var: „aldrei
að víkja“ og „stjórnina inn í landið .“
(Vestri 12 . apríl 1902 .)
• „Aldrei að víkja“ voru hin alkunnu eink­
unn arorð Jóns Sigurðssonar . Í þeim inni ­
faldi hann þrennt, að mínu áliti . Aldrei að
víkja frá að gera það sem rétt er . Aldrei að
víkja frá að verja og sækja rétt sinn . Aldrei
að víkja frá að hrinda af sér óréttin um .
Þessi þrjú allsherjar boð boð þreyttist hann
aldrei að brýna fyrir Íslend ingum, bein­
línis og óbeinlínis . (Séra Ólaf ur Ólafs son í
Fjallkonunni 10 . október 1905 .)
• En nú vita allir, að stefna Jóns Sig urðs­
sonar var einmitt idealisminn og heróp
hans „aldrei að víkja.“ (Eimreiðin 1 . tbl .
9 . árg . 1903, bls . 3 .)
• Hann lét grafa í innsigli sitt: aldrei að
víkja, og þeim einkunnarorðum brást
hann aldrei . (Benedikt Sveinsson alþingis­
maður í Ingólfi 28 . júní 1908 .)