Þjóðmál - 01.03.2014, Page 60

Þjóðmál voR 2014 59
Í þjóðkirkjulögum er kveðið á um að
prestar hennar, prófastar, vígslubiskupar
og biskup Íslands séu embættismenn
ríkis ins og þeir eru einnig skilgreindir
þannnig í fyrrnefndum starfsmannalögum .
Í fyrr nefndum lögum um Kristnisjóð og
kirkju málasjóð er að finna ákvæði um
stofn un hvors tveggja sjóðanna, stjórn
þeirra og býsna nákvæm ákvæði um
verkefni þeirra . Þannig segir t .d . að hlut­
verk Kristnisjóðs skuli m .a . vera að styrkja
söfnuði, er vilja ráða starfsmenn til starfa
á sínum vegum á sviði æskulýðsmála,
líknarmála o .fl . Kirkjumálasjóður skuli
m .a . kosta Biskupsgarð (embættisbústað
biskups Íslands í Reykjavík), ráðgjöf í fjöl­
skyldu málum, söngmálastjórn og tón listar­
fræðslu á vegum þjóðkirkjunnar . Í lögum
um Skálholtsskóla eru nákvæm ákvæði
um stofnun skólans, hlutverk hans og
stjórnkerfi . Í lögum um embættiskostnað
sóknarpresta og aukaverk þeirra eru
fyrirmæli um að kirkjuþing skuli setja reglur
um greiðslu embættiskostnaðar presta og
jafnframt að fyrir svonefnd aukaverk, t .d .
fermingar, hjónavígslur og greftranir, skuli
greiða samkvæmt gjaldskrá er ráðherra setur .
Í lögum um helgidagafrið eru helgidagar
þjóðkirkjunnar skilgreindir og tilgreindar
at hafnir, t .d . skemmtanir, bannaðar á til­
teknum helgidögum . Umboðs maður Al­
þingis hefur nokkrum sinnum fjallað um
stjórn sýslu þjóðkirkjunnar og Ríkisendur­
skoðun einnig, t .d . í viðamikilli skýrslu frá
árinu 2012, sem birt er á heimasíðu stofn­
unarinnar .
IV . Niðurstöður
Samband þjóðkirkjunnar og ríkisins er með öðrum hætti og miklu meira en
annarra trú­ og lífsskoðunarfélaga við ríkið .
Tengsl kirkjunnar og ríkisins veita m .a .
nokkra vísbendingu um eðli þjóðkirkj unn­
ar sem skipulagsheildar .
a) Formlegur grundvöllur þjóð kirkjunnar er
löggjöf
Þjóð kirkjan í dag grundvallast á löggjöf
einkum að því er varðar formgerð . Löggjöf
um þjóðkirkjuna gegnir því að þessu leyti
svipuðu hlutverki og samþykktir hluta­
félaga og skipulagsskrár sjálfseignar stofn­
ana . Almanna valdið er þannig eins konar
umbjóðandi trúfélagsins líkt og eigendur
hlutafélaga . Raunar virðist löggjöf um
þjóð kirkjuna í ýmsum greinum ganga
lengra en tíðkanlegt er í samþykktum og
skipu lagsskrám .
b) Þjóðkirkjan er opinber skipulagsheild
Áhorfsmál er hvaða ályktanir má draga
um eðli þjóðkirkjunnar af þeirri viðamiklu
löggjöf, þeim fjárhagslegu tengslum
kirkju og ríkis og því eftirliti ríkisins sem
Þ jóð kirkjan í dag grundvallast á löggjöf einkum að því
er varðar formgerð . Löggjöf
um þjóðkirkjuna gegnir því að
þessu leyti svipuðu hlutverki
og samþykktir hluta félaga og
skipulagsskrár sjálfseignar­
stofnana . Almanna valdið er
þannig eins konar umbjóðandi
trúfélagsins líkt og eigendur
hlutafélaga . Raunar virðist
löggjöf um þjóðkirkjuna í
ýmsum greinum ganga lengra en
tíðkanlegt er í samþykktum og
skipulagsskrám .