Félagsbréf - 01.12.1959, Page 69

BÆKUR
Olav Duun:
Maðurinn og máttarvöldin.
Skáldsaga.
Guðmundur Gíslason Hagalín
islenzkaði.
Mánaðarbók Almenna bókafélags-
ins í apríl 1959.
egar lokið er lestri á bók Olavs Duuns,
Manninum og máttarvöldunum, get-
ur maður varla varizt því að verða hálf
gramur yfir því, hve lesendur góðra
bókmennta á íslandi hafa enn lítið tæki-
færi til þess að kynnast og fylgjast með
merkilegum bókmenntaviðburðum, sem
eiga sér stað í umheiminum, í vönduð-
um, íslenzkum þýðingum. Olav Duun er
óefað einn af gagnmerkustu rithöfundum
Noregs á 20. öldinni, en fyrsta bók hans,
sem þýdd er á íslenzku, kemur samt ekki
út fyrr en 10 árum eftir dauða hans. ViS-
leitni Almenna bókafélagsins til að
bæta úr þessu er engu minna virðingarverð
fyrir það, og má þegar finna þessu þó
nokkur dæmi á hinum stutta, en að þvi
er virSist farsæla starfsferli félagsins.
Öll verk Olavs Duuns eru að sjálfsögðu
því marki brennd, ef svo mætti að orði
kveða, að vera rituð á norsku lands-
máli, sem er tiltölulega fáum aðgengilegt,
auk þess sem stíll hans er feikilega tor-
ráSinn og erfiður i lestri. Á þetta sinn
þátt í því, hve bækur hans hafa náS lítilli
útbreiðslu að minnsta kosti utan heima-
landsins. Samt hafa fáeinir ágætir, íslenzk-
ir hókmenntamenn þekkt til verka Duuns
um árabil.
Saga sú, sem hér frá greinir, er stór-
brotiS og fagurt listaverk, sem býr yfir
miklum töfrum. Þó held ég mesta snilld
höfundarins felist í stil hans, svo persónu-
legur og frumlegur er hann. Þarna virSist
engu orði ofaukið og ekki þarf Duun aS
gripa til neinnar ofmælgi eða orðaflaums
til þess að gera persónur sínar og staSar-
lýsingar ljóslifandi. Setningarnar eru stutt-
ar og skarpmeitlaðar; stundum finnst
manni sem þær séu slitnar úr samhengi
hvor við aðra, og ekki gerir það lesturinn
minna torveldan og seinlegan. En sifellt
finnur maður til hinnar djúpu undir-
öldu, sem af óstöðvandi þunga sínum
dregur mann með sér og heldur honum
heilluðum við efni bókarinnar, sem lýsir
af skarplegri innsýn óumflýjanlegum ör-
lögum mannanna, er eiga þó sjálfir mesta
sök á þeim, vegna vonzku sinnar í
garð hvers annars, ofstækis og skammsýni.
Engir nema þeir, sem höfundurinn telur
færa um að halda uppi þolanlegri tilveru
hér á jarðríki, fá umflúið hin ógnþrungnu
forlög, sem bíða Eyjaversins og íbúa þess
hina örlagaríku nótt, er hafið tekur aS
stíga. En vítið, sem mennirnir hafa skap-
að sér hér á jörðinni, er sjálfskaparvíti,