Morgunblaðið - 31.03.2016, Síða 71

barnanna minna. Hún var vin-
kona og hún var fyrirmynd. Hún
var klettur í mínu lífi, sú sem ég
leitaði iðulega til í bæði gleði og
sorg. En ég er áreiðanlega ekki
ein um að hugsa þannig um Bistu,
því hún var kærleiksríkasta, um-
hyggjusamasta og hlýjasta
manneskja sem ég hef kynnst.
Hún átti endalausa ást að gefa og
hún var aldrei sparsöm á þá ást.
Hún var miðpunkturinn í fjöl-
skyldu afkomenda foreldra sinna,
sú sem passaði upp á að viðhalda
tengslum milli systkinabarna og
þeirra barna. En Bista hafði líka
sterkar skoðanir og lá ekki á
þeim. Þess vegna var eins gott að
vera ekki að blaðra einhverja vit-
leysu í hennar eyru því þá fékk
maður að heyra það. Hún kenndi
mér umburðarlyndi og virðingu
því hún leyfði sannarlega ekki að
maður sýndi dómhörku í garð
annarra.
Bista var einstök manneskja
sem hafði reynt margt um ævina.
Hún deildi snemma með mér
þeirri reynslu að lifa með geð-
veiki og hvaða áhrif það hafði á
hana og hennar fjölskyldu. Ég er
henni afar þakklát fyrir að hafa
alla tíð verið opin við mig um
veikindi sín enda tel ég mig hafa
lært mjög mikið af þeirri innsýn
inn í heim geðveikinnar. Hún tal-
aði oft um þá fordóma sem geð-
sjúkir mæta í okkar þjóðfélagi og
hvernig þeim sem veikjast af geð-
veiki er tekið á annan hátt en
þeim sem veikjast til dæmis af
krabbameini. Það er ósanngjarnt
og rangt. Af Bistu lærði ég ung
að þær byrðar sem á okkur eru
lagðar í lífinu eru afar marg-
breytilegar og manni ber að taka
þeim af æðruleysi.
Ég er innilega þakklát fyrir að
hafa átt Bistu að og að hafa feng-
ið að læra af henni. Hún var lit-
rík, ástrík og skemmtileg mann-
eskja sem skilur eftir stórt
tómarúm sem enginn getur fyllt.
Orð fá ekki lýst því hvað ég sakna
hennar mikið.
Hrafnhildur Huld
Smáradóttir.
Ég ólst upp í nánum vinskap
við frænkur mínar Huldu Dóru
og Hönnu Guðrúnu Styrmisdæt-
ur, en móðir þeirra Bista var mér
alltaf einstaklega góð og hlý vin-
kona. Ég vissi að það var sorg í
lífi Bistu því að hún barðist stór-
an hluta ævinnar við geðsjúkdóm
og að sú sorg væri til staðar í lífi
dætra hennar og eiginmanns. En
mér fannst líka mikil gæfa ein-
kenna Bistu því að í henni bjó
mannelska, húmor, auga fyrir
fegurð og hæfileikinn að sjá
dýpra og tjá það sem hún sá og
upplifði. Á mínum barnsárum
voru tilfinningar yfirleitt ekki
settar í orð og því fannst mér
Bista þess merkilegri þegar hún
tjáði dætrum sínum ást sína óhik-
að og á ljóðrænan hátt. Ég gerði
mér líka fljótt grein fyrir því að
hún sagði alltaf satt, alveg sama
hversu óþægilegur sá sannleikur
gæti orðið. En hún átti erfitt með
ef hún fann að aðrir komu ekki
fram við hana af sömu hrein-
skilni.
Hæfileiki hennar til að tengj-
ast fólki náði ekki einungis til
dætra hennar en þau eru ótalin
börnin í hennar fjölskyldu, synir
mínir meðtaldir, sem Bista hefur
umvafið sinni hlýju athygli og
forvitni. Bista og Stymmi báru
mikla virðingu fyrir börnum og
þeirra sýn á lífið, en öll börn sem
til þeirra komu fundu fyrir því og
leið vel hjá þeim. Á Marbakka
lærði margt ungt fólk að stunda
innihaldsríkar og skemmtilega
dramatískar samræður um fólk,
sagnfræði, pólitík, bókmenntir og
listir. Bista talaði og skrifaði
betri íslensku en flestir og hún
hafði listræna sköpunargáfu sem
sýndi sig í öllum hennar háttum
og tali. Samræður við Bistu voru
aldrei nein lognmolla og hún
hafði þá gáfu að koma mér sífellt
á óvart og fá mig síðan til að
koma sjálfri mér á óvart. Þegar
faðir minn, yngri bróðir Stymma,
kynntist Bistu fyrst á sjöunda
áratugnum féll hann hreinlega í
stafi. Hún var svo glæsileg og
skemmtileg að það var eins og
hún kæmi úr öðrum heimi. Hún
var eiginlega „larger than life“.
Eins og hjá svo mörgu slíku fólki
varð líf Bistu erfiðara en manni
finnst réttlátt, en hennar tilvist
var þess mikilvægari og fallegri
því að hún snerti fólkið í kringum
sig á mannlegan hátt og leyfði því
að snerta sig. Ég færi Bistu mín-
ar kveðjur og þakka henni fyrir
mig og mína í gegnum tíðina.
Ellen Gunnarsdóttir.
Sem ég keyrði gegnum Foss-
voginn eftir að hafa kvatt svil-
konu mína Sigrúnu, Bistu, hinstu
kveðju varð mér litið út á voginn
og yfir að Marbakka. Upp í hug-
ann kom mynd af Bistu á skaki á
lítilli bátskel úti á vogi. Það var
góð tilfinning og um leið rann upp
fyrir mér að ég hafði ósjálfrátt
alltaf tengt staðinn við Bistu.
Þetta var hennar staður – í lífinu
– og alltaf.
Við Bista vorum svilkonur,
giftar bræðrum. Okkar kynni
hófust fyrir tæpum fimmtíu árum
þegar ég kom inn í tengdafjöl-
skylduna, unnusta Gunnars,
yngri bróður Styrmis. Við Bista
náðum vel saman og urðum fljótt
góðar vinkonur. Það var auðvelt
að láta sér þykja vænt um Bistu.
Hún var greind og skemmtileg og
hafði næmt auga fyrir því skop-
lega í tilverunni, það var gaman
að hlæja með Bistu. En hún var
einnig skapstór, fljót upp en líka
fljót niður og hún hafði stórt
hjarta fullt af gæsku og rausn.
Það var ekkert einfalt við hana
Bistu, hún var svo ótal margt og –
eitt af því voru geðræn veikindi.
Þegar ég kynntist Bistu fyrst
var hún ung, falleg og full af lífs-
gleði og orku. Lífið virtist brosa
við þeim, henni, Styrmi og litlu
Huldu Dóru og Hanna Guðrún á
leiðinni. En fljótt skipast veður í
lofti. Yfir huga Bistu lagðist
myrkur og áður en varði var hún
og þessi unga fjölskylda lent í
bálviðri geðsýkinnar. Við tók
næstum hálfrar aldar þrauta-
ganga í þeim dimma öldudal og
átti eftir að marka allt þeirra líf.
Það voru erfiðir tímar og það
voru góðir tímar. En Bista var
ekki ein á þeirri göngu. Við hlið
hennar stóð Styrmir, hann barð-
ist með henni og fyrir hana. Á
þessum tíma ríktu enn fordómar í
garð geðsjúkra í þjóðfélaginu.
Þess aðdáunarverðara var því
hversu opinskátt Bista tjáði sig
um veikindi sín. Mér er minnis-
stætt hversu ég hrökk við þegar
ég heyrði hana segja í fyrsta sinn:
Þegar ég varð geðveik. Þess
meira dáðist ég að henni fyrir
kjarkinn.
Barátta þeirra varð ekki bara
þeirra eigin og persónulega. Með
skrifum Styrmis í Morgun-
blaðinu um geðheilbrigðismál
eignuðust geðfatlaðir á Íslandi
öflugan talsmann. Stærsta fram-
lag þeirra og dætranna var þó
bókin Ómunatíð, sem Styrmir
skrifaði og byggist á sjúkrasögu
og sjúkraskrám Bistu. Það þarf
mikinn kjark og fórnfýsi til að
gefa þannig af sjálfum sér.
Eitt af því sem einkenndi Bistu
öðru fremur var rík samkennd og
næmi fyrir líðan annarra. Og hún
var góður mannþekkjari. Gegn-
um eigin veikindi hefur hún ef-
laust öðlast skarpari skilning og
sýn á mannlegt eðli. Að öðrum
ólöstuðum þá var Bista og Mar-
bakki miðjan í fjölskyldunni frá
Marbakka. Hún lét sér mjög annt
um fjölskyldu sína. Ekki bara
sína nánustu heldur einnig stór-
fjölskylduna, systkini sín, börn
þeirra og barnabörn. Bista var
vinkona allra barnanna í fjöl-
skyldunni. Mínar dætur nutu
einnig ríkulega umhyggju og vin-
áttu hennar.
Ég þakka Bistu samfylgdina.
Styrmi, Huldu Dóru, Hönnu Guð-
rúnu og sonum þeirra votta ég
mína dýpstu samúð.
Unnur Úlfarsdóttir.
MINNINGAR 71
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. MARS 2016
✝ ChristinaKjartansson
Grashoff fæddist
26. mars 1926 í
Rotterdam, Hol-
landi. Hún lést á
Landspítalanum
við Hringbraut 26.
mars 2016.
Faðir hennar
var Gerrit Johan
Frederik Gras-
hoff, skólastjóri
og organisti, f. 3. október
1892, d. 5. júlí 1989, sonur
Helene Mariu og Sander Gras-
hoff lásasmiðs. Móðir hennar
var Christina Van Gemert, f.
11. febrúar 1891, d. 29. nóv-
ember 1977, dóttir Fenntje og
Johannes Van Gemert tré-
smiðs. Gerrit Johan Frederik
og Christina Van Gemert eign-
uðust fjögur börn. Þau eru
auk Christinu: Helene Maria,
f. 4.4. 1919, d. 26.6. 2009,
Teuntje Johanna, f. 16.2. 1922,
d. 2.4. 2015, og Sander, f.
13.10. 1933, d. 29.5. 1990.
Þann 21. ágúst 1954 giftist
Christina Valdimar Guðmundi
Kjartanssyni, vélamanni og
rennismið, f. 16.6. 1923 í
Hnífsdal, d. 2.12. 1975. For-
eldrar hans voru Kjartan
Helgason sjómaður, f. 14.5.
1897 í Þernuvík, d. 4.10. 1924,
dóttir hennar og fyrri eig-
inmanns er Anna Rós Sig-
mundsdóttir, f. 21.10. 1980,
sambýlismaður hennar er
Andrés Magnússon, f. 27.12.
1980. Börn þeirra eru: Aldís
Rós, f. 2011, og Magnús Axel,
f. 2013. Synir Guðrúnar og
seinni eiginmanns eru: a) Pét-
ur Kristjánsson, f. 10.5. 1988,
sambýliskona hans er Sara
Pálsdóttir, f. 30.3. 1993. Dóttir
hans og Jóhönnu Hauksdóttur
er Aþena Rós, f. 2012. b)
Valdimar Elí Kristjánsson, f.
15.11. 1990, sambýlismaður
hans er Marcel Radix, f. 3.7.
1984. 3) Jóhann Friðrik, f. 5.2.
1959, eiginkona hans er Jónína
Guðrún Kristinsdóttir, f. 26.5.
1968. Börn þeirra eru: a) Guð-
rún Elín, f. 30.4. 1992, sam-
býlismaður hennar er Gunnar
Atli Eggertsson, f. 8.6. 1992.
b) Kristinn, f. 27.7. 1995. c)
Kristína Rannveig, f. 14.9.
2003. 4) Arnór, f. 21.6. 1960,
sambýliskona hans er Elísabet
Gísladóttir, f. 14.7. 1959. Börn
þeirra eru: a) Gísli Berg, f.
20.4. 1983, eiginkona hans er
Tinna Arnardóttir, f. 3.6. 1985.
Dætur þeirra eru Arna Dís, f.
2010, og Lísa Björg, f. 2015. b)
Kristína Björk, f. 1.1. 1989,
sambýlismaður hennar er
Helgi Þór Leifsson, f. 20.4.
1985. Sonur þeirra er Arnleif-
ur Breki, f. 2015. c) Eiríkur
Björn, f. 4.12. 1992.
Útför Christinu fer fram frá
Grafarvogskirkju í dag, 31.
mars 2016, og hefst athöfnin
klukkan 13.
og Guðrún Valdi-
marsdóttir ljós-
móðir, f. 16.11.
1897 í Ísafjarð-
arsýslu, d. 13.3.
1990.
Christina og
Valdimar bjuggu
mestallan sinn bú-
skap í Stórholti 39
í Reykjavík þar
sem Valdimar
stundaði sjó-
mennsku fyrstu árin, lærði síð-
an rennismíði í Iðnskólanum í
Reykjavík og starfaði við það
til æviloka. Christina starfaði
sem hjúkrunarfræðingur á
sjúkrahúsum í Reykjavík.
Börn þeirra eru: 1) Kjartan
Helgi, f. 20.7. 1955, eiginkona
hans er Leola Valdimarsson, f.
10.5. 1955. Fyrrverandi eig-
inkona er Halldóra Sigurð-
ardóttir, f. 1.2. 1956. Börn
þeirra eru: a) Valdimar Ás-
björn, f. 23.8. 1978, fyrrver-
andi eiginkona hans er Stine
Munk Rasmussen. Dóttir
þeirra er Kamilla, f. 2006. b)
Brynja Helga, f. 14.1. 1982,
sambýlismaður hennar er
Halldór Búri Hallgrímsson, f.
7.6. 1982. Börn þeirra eru:
Halldóra Ninja, f. 2006, og
Kjartan Nóel Lótus, f. 2014.
2) Guðrún, f. 22.7. 1956,
Mig langar að minnast
tengdamóður minnar, Christinu
Kjartansson Grashoff, með örfá-
um orðum. Það var árið 1989
sem leiðir okkar lágu saman
fyrst, þegar ég fór að venja kom-
ur mínar í Skipholtið þar sem
Jóhann bjó hjá mömmu sinni.
Christina tók mér afskaplega vel
frá fyrstu stundu og bar aldrei
skugga á okkar samskipti fyrr
eða síðar. Hún var hreinskiptin
og heiðarleg, gerði aldrei upp á
milli fólks, talaði aldrei illa um
nokkurn mann. Svo var hún líka
svo skemmtileg. Ég heyri í huga
mér hláturinn hennar og bjagaða
íslenskuna sem við höfðum svo
gaman af að grínast með, en hún
tók það aldrei nærri sér eða lét
það trufla sína tjáningu, enda
var hún ekki upptekin af áliti
annarra. Hún var svo heilsteypt-
ur persónuleiki, sjálfstæð, vildi
aldrei vera upp á aðra komin og
einstaklega nægjusöm, jafnvel
svo að manni þótti stundum nóg
um. Það er líka ómögulegt fyrir
okkur að skilja til fulls hvernig
það var að alast upp sem ung-
lingur við styrjaldarástand þar
sem þurfti að borða allt sem
hægt var að finna.
Christina fór til Suður-Afríku
eftir hjúkrunarnám í Hollandi og
starfaði þar á sjúkrahúsi þar
sem ungur íslenskur sjómaður
var lagður inn með sprunginn
botnlanga, en hann vann þá á ol-
íuskipi í suðurhöfum. Það er
skemmst frá því að segja að eftir
sjúkrahúsdvöl hans fór hún með
honum til Íslands með smá við-
komu í Hollandi. Þetta er lýsandi
fyrir hana, hún tók sínar ákvarð-
anir algerlega óttalaus og tók því
sem lífið færði henni. Það var
gaman að heyra hana lýsa fyrstu
máltíðinni á Íslandi þegar
tengdamamma hennar eldaði
það allra besta sem hún gat
hugsað sér, en það voru svið.
Seinna lærði hún að meta þenn-
an skrýtna mat eins og annað
hér. Þegar Valdimar féll frá árið
1975 kom aldrei til greina að
flytja aftur til Hollands, hún vildi
vera hér hjá börnunum sínum.
Hún hefur líka heldur betur
reynst okkur öllum vel, umvafði
börn, tengdabörn og barnabörn
með kærleika sínum þó hún
hefði ekki um það mörg orð. Það
var ekki hennar háttur.
Fyrir um það bil 20 árum
greindist hún með hvítblæði.
Hún tók því af miklu æðruleysi
og fór í gegnum allar þær með-
ferðir sem voru í boði hverju
sinni og náði að lifa með þessum
sjúkdómi ótrúlega lengi og vel –
alltaf sjálfstæð, aldrei upp á aðra
komin. Aldrei heyrðist hún
kvarta þó við vissum að henni
hlyti að líða illa. Nú er hún farin
í sitt hinsta ferðalag og við trú-
um því og treystum að vel sé
tekið á móti henni hinum megin.
Efst í huga mínum er innilegt
þakklæti fyrir allt sem hún var
og vildi vera öllum í kringum sig.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Jónína Guðrún
Kristinsdóttir.
Á fallegum morgni, milli
föstudagsins langa og páskadags
á 90 ára afmælisdaginn sinn
kvaddi Christina þennan heim.
Þetta var tíminn sem hún sakn-
aði Hollands mest, þegar allt var
í blóma en Ísland enn að komast
úr klakaböndum. Á dánarstund-
inni var hún í faðmi fjölskyld-
unnar þar sem allir nánustu ætt-
ingjarnir voru samankomnir til
að fagna afmælinu. Örlögin
sneru upp í að fylgja henni síð-
asta spölinn í þessum heimi.
Daginn áður hafði hún gert að
gamni sínu eins og henni var líkt.
Eftir að ljóst varð að hún væri of
lasburða til að komast í eigin
veislu þá ætlaði hún að stelast til
að skála við veislugesti á Skype.
Hún yfirgaf okkur nokkrum tím-
um fyrir veisluna en var með
okkur í anda í afmælisveislunni
sem snúið var í minningarstund.
Christina var einstaklega ljúf
manneskja, hvers manns hug-
ljúfi, hógvær og með mikinn
húmor. Fyrstu æviárin sín bjó
Christina í Rotterdam en fjöl-
skyldan fluttist síðar til Scheven-
ingen þar sem hún bjó á árum
seinni heimsstyrjaldarinnar. Þar
tók hún gagnfræðapróf og hjúkr-
unarnám. Christina lauk hjúkr-
unarnámi 1949 og framhalds-
námi í fæðingarhjálp 1950 við
Gemeente Ziekenhuis í Haag.
Hún starfaði við hjúkrun í Hol-
landi frá útskrift þar til hún fór
ásamt vinkonu sinni Gretu frá
Danmörku, til Cape Town í Suð-
ur-Afríku árið 1952. Þar hóf hún
störf sem hjúkrunarfræðingur í
Cape Town þar sem hún kynnt-
ist Valdimar sem varð síðar eig-
inmaður hennar árið 1953 en
hann var lagður inn á sjúkra-
húsið eftir að hann veiktist á
skipi sem hann starfaði á. Svo
vel hjúkraði hún honum að það
tókust með þeim ástir sem end-
aði með því að í desember það
sama ár fluttist hún með honum
til Íslands og giftust þau tæpu
ári síðar. Þau lifðu í farsælu
hjónabandi þar til Valdimar féll
frá aðeins 52 ára gamall. Börn
þeirra Valdimars eru fjögur,
Kjartan, Guðrún, Jóhann og
Arnór og eru barnabörn ellefu
og barnabarnabörn nú orðin sex.
Hún var vinsæl og dáð af börn-
um sínum tengdabörnum og
barnabörnum og náði að aðlaga
sig að tölvutækni nútímans til að
hafa reglulegt samband við ætt-
ingja og vini sem bjuggu og
störfuðu víða um heim. Christina
fór vel með alla hluti enda hafði
stríðið kennt henni að það er
ekki allt sjálfgefið, eins og að
eiga mat alla daga, en hún
minntist þess að hafa horft upp á
foreldra sína laumast til að taka
upp rófur og kartöflur úr eigin
garði til að fæða fjölskylduna á
stríðstímum þegar öll matvæla-
framleiðsla var sett undir stjórn
hersins. Hún mat því lífið á þann
hátt að kunna að njóta hverrar
stundar og bar sig vel í gegnum
erfiðar stundir í veikindum sín-
um á þeim rúmu tuttugu árum
eftir að hún greindist með blóð-
sjúkdóm. Hún þakkaði ítrekað
Guði og Guðmundi I. Eyjólfssyni
lækni fyrir fyrir að eiga gott líf
þrátt fyrir sjúkdóminn. Einnig
þakkaði hún öllu yndislega
starfsfólkinu á blóðmeinadeild
Landspítalans. Það er með inni-
legu þakklæti og söknuði sem við
kveðjum kæru mömmu, tengdó,
ömmu og langömmu. Yndislegar
minningar um hana fylgja okkur
sem verða að fylla í skarð tóm-
leikans. Megi Guð blessa þig um
eilífð, elsku Christina mín.
Elísabet Gísladóttir.
Elsku amma Christina.
Nú hefur þú kvatt okkur í síð-
asta sinn. Þú náðir akkúrat 90
árunum og kvaddir okkur á af-
mælisdeginum umvafin ástvin-
um.
Amma var alltaf brosandi, hún
var mikill grínisti og fannst gam-
an að skemmta sér með okkur.
Hún var umhyggjusöm og spur-
ul og þótti gaman að fræðast um
það sem var að gerast í kringum
hana. Amma Christina var alltaf
kölluð amma og meira að segja
af tengdaömmubörnum.
Amma var mjög dugleg,
keyrði um eins og herforingi al-
veg fram á síðasta dag og var
mjög örugg í umferðinni, passaði
sig á að keyra ekki of hægt.
Amma var eldklár á tölvur og
notaði facebook og skype óspart.
Þegar amma greinist með
hvítblæði árið 1994, þá 68 ára
gömul, þá sagði hún að hún ætl-
aði ekki að láta þetta fara með
sig og ætlaði að ná 80 ára af-
mælinu sínu. Hún gerði gott bet-
ur.
Við erum mjög glöð með að
amma hafi náð að kynnast Örnu
Dís og Lísu Björgu, dætrum
okkar, og munum við halda
áfram að segja dætrum okkar
sögur af ömmu svo þær muni
hana í gegnum okkur.
Hún var stolt mamma og
amma sem skilaði góðu verki hér
á jörðu. Nú mun hún halda
áfram áfram að fylgjast með fjöl-
skyldu sinni úr fjarlægð. Við
munum minnast hennar með
gleði yfir öllum góðu minningum
sem hún hefur gefið okkur.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem)
Gísli Berg, Tinna, Arna Dís
og Lísa Björg.
Elsku amma mín, með þessum
fátæklegu orðum langar mig að
kveðja þig.
Amma þú ert komin í annan heim,
annast guð þig nú og þinn faðir.
Með söknuð í hjarta við kveðjum þig,
í þínu fallega hjarta geymdu mig.
Engill á himnum ég hugsa til þín,
sögur af þér heyra börnin mín.
Hvernig þú kenndir mér fugladansinn,
nú þið afi á ný dansið brúðarvalsinn.
Nægjusöm, þakklát, glöð og góð
eru orð sem þér lýsa.
En ef ég ætti að velja aðeins eitt orð,
þá væri það hjartahlýja.
Nú fylgjum við þér til grafar.
Skilaðu kveðju til afa.
Þín nafna,
Kristína Björk Arnórsdóttir
og fjölskylda.
Christina Kjart-
ansson Grashoff
á Hótel Borg
Hlý og persónuleg þjónusta
Hótel Borg | Pósthússtræti 11| Sími 578-2020