Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.1997, Qupperneq 29

brigðisþjónustan aðallega rekin á kostnað sam-
félagsins. Aðrar þjóðir aðhyllast frekar að hlut-
ur „samfélagsins“ vegi þyngst í forgangsröð-
uninni og geti haft forgang fram yfir læknis-
fræðilegar þarfir veikburða einstaklinga. Ef
slíkt viðhorf réði er hætt við því að heilbrigðis-
starfsfólk hér á landi kæmist í siðferðilegan
vanda. Til dæmis yrði læknaeiðurinn rofinn að
verulegu leyti og ennfremur núgildandi lög, nr.
97/1990 um heilbrigðisþjónustu, um jafnt
aðgengi fólks að heilbrigðisþjónustunni. I
lögum um réttindi sjúklinga, er samþykkt voru
á Alþingi 1997, stendur skýrt í gr. 11: Ef
nauðsynlegt reynist að forgangsraða sjúklingum
vegna meðferðar skal fyrst og fremst byggt á
læknisfræðilegum sjónarmiðum. Ef breyta á
fyrirkomulaginu verður að breyta lögum.
Osveigjanlegar reglur um forgangsröðun eru
ekki raunhæf lausn því að læknisfræðin er í
stöðugri framför.
Erfitt er því að setja ósveigjanlegar reglur
um forgangsröðun í heilbrigðisþjónustunni og
seint verða menn sammála um alþjóðlegar
reglur í því efni. Að baki þeirrar óeiningar
liggja ólíkir menningarstraumar og siðferðileg
viðhorf. A Vesturlöndum virðist jafnvel ríkja
nokkur tvöfeldni í þessu efni ef litið er til ákalls
margra stjórnenda og stjórnmálamanna um
markaðslausnir á vanda heilbrigðisþjónust-
unnar. Harður markaðsrekstur getur aldrei
samrýmst samfélagslegum viðhorfum um jafnt
aðgengi einstaklinga til heilbrigðisþjónustu og
verulegur hluti fólks hefur ekki efni á að sækja
einkarekna þjónustu.
Eg felst á norræn viðhorf í þessu máli, sem
að nokkru leyti eru studd skoðun Hollendinga.
Megininntak forgangsröðunar verður því að
forgangsraða eftir læknisfræðilegum sjón-
armiðum en þar eru eftirfarandi sjónarmið í
forsæti:
- þörf einstaklingsins fyrir meðferð
- virðing fyrir manngildi
- samábyrgð.
Það álit ýmsra að kostnaður vegna heil-
brigðisþjónustu muni aukast á næstu árum
virðist ekki á rökum reist. Að áliti Ileimsheils-
unnar (WHO), bandarískra og enskra heil-
brigðisyfirvalda, er allt útlit fyrir að svo muni
ekki verða og jafnvel muni kostnaður lækka
vegna m.a. lækkandi legukostnaðar, þó að
kostnaður við sumar hátækniaðgerðir muni
aukast. Svo virðist sem þessi þróun sé hafin á
Islandi ef miðað er við kostnaðartölur síðustu
ára.
Megininntak forgangsröðunar í framtíðinni
verður því óbreytt að mestu en þó með
nokkrum áherslubreytingum.
Viðhalda skal:
- jöfnu aðgengi allra til heilbrigðisþjónustu,
sbr. lög um heilbrigðisþjónustu nr. 97/1990.
- þeirri venju að læknisfræðileg sjónarmið
ráði mestu um meðferð sjúklinga og að
alvarleiki sjúkdóms ráði þar rnestu, sbr. lög
um réttindi sjúklinga 1997.
- samábyrgð með þeim sem veikastir eru.
áherslu á heilsuvernd, sérstaklega
tóbaksvarnir.
áherslu á heilsugæslu.
- uppbyggingu dagdeilda og utanspítala-
þjónustu þar sem t.d. flestar skurðaðgerðir
verða „dagsverk“. Draga skal úr byggingu
legudeilda.
Áhersla skal lögð á að:
- ná samkomulagi um áhrifamestu og jafn-
framt hagsýnustu meðferðina hverju sinni.
Skarpari skil milli meðferðarleiða og skipu-
lags. Dýrar og árangurslitlar aðferðir verði
ekki greiddar af almannafé. Arangur
meðferðar metinn með tilliti til „skyn-
samlegs“ kostnaðar.
- efla göngu- og dagdeildir sem mest og draga
úr legudeildabyggingum.
- byggja sjúkrahótel og sjúkramótel.
- efla fjarlækningar og nútímaleg tölvu- og
sjónvarpssamskipti við minni sjúkrahús á
landsbyggðinni svo að unnt sé að sinna
gæðarannsóknum og minni háttar aðgerðum
þar.
- bæta hagkvæmni í lyfjagjöfum. Seint verður
við því brugðist ef svo heldur sem horfir, að
lyfjafyrirtæki eru aðal miðlarar til lækna
um ágæti lyfja!
- efla forvarnir.
- bæta aðgengi sjúklinga með hjarta-, æða-,
liða- og þvagfærasjúkdóma.
- hefja rekstur geðsjúkraheimila í formi sam-
býla í þéttbýli til þess að sinna fólki með
langvinna geðsjúkdóma sem annars er
endurinnlagt í fjölmörg skipti á dýr
bráðageðsjúkrahús vegna lélegs aðbúnaðar
og eftirlits eftir útskrift.
- setja skal reglur um 3-6 inánaða biðthna og
bókanir eftir aðgerðum.
Nefnd ráðherra mun ljúka starfi á næsta
hausti. Skýrt skal tekið fram að hér eru birtar
skoðanir höfundar.
Tl'MARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 5.TBL. 73. ÁRG. 1997
277