Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2001, Qupperneq 41

Bryndís Kristjánsdóttir
ÍÆklÆMt
barátta og sigrar
Sjúkdómar fara ekki í manngreinarálit, það vitum við öll.
Ingibjörg S. Guðmundsdóttir hjúkrunarfræðingur hefur
ákveðið að segja okkur sögu sína en hún veiktist af þung-
lyndi. Hún segir að það sé erfitt að vekja athygli á sér með
því að koma í viðtal en tilgreinir nokkrar ástæður fyrir
viðtalinu.
í fyrsta lagi geti slík frásögn vonandi hjálpað öðrum í
sömu stöðu og í öðru lagi geti það verið lærdómsríkt fyrir
okkur í heilbrigðisstéttum að heyra um baráttu við sjúk-
dóminn - og sigur. Þá eru ríkjandi fordómar gagnvart
sjúkdómum á geði undarlega oft á meðal heilbrigðisstétta.
Slíkir fordómar geta haft áhrif á greiningu sjúkdóma; þeir
eru oft vanmetnir og meðferð ekki beitt. Geðsjúkdómar
vekja kvíða og óhug hjá fólki og oftast er það álitið
veikleikamerki og jafnvel áfellisdómur að hafa veikst eða
orðið fyrir sjúkdómum á geði.
Ingibjörg segir að það sé von sín að opinská umfjöllun
minni okkur á að það er ekki einstaklingurinn sem velur sér
að veikjast af þessum sjúkdómum fremur en öðrum
sjúkdómum.
- Hvað áttu við þegar þú segir að meðferð sé ekki
beitt?
„Það er mín reynsla - bæði mín eigin og úr mínu starfi
- að oft sé þunglyndi ekki greint og viðkomandi fái þar af
leiðandi ekki meðferð við hæfi. Heilbrigðisstarfsmenn hafa
þá ekki gert upp hug sinn gagnvart sjúkdómnum og hafa
jafnvel ekki næga þekkingu til að geta brugðist við.
Sjálf veiktist ég af þunglyndi sumarið 1989. Ég barðist
við sjúkdóminn í um 5 ár samfleytt en fór þó að finna fyrir
bata sumarið 1992 eftir að hafa verið 6 vikur á geðdeild.
Ég tengi sjúkdóminn við mikla fullkomnunaráráttu,
baráttu mína við að vera útivinnandi kona með starfsframa
sem þó gat ekki sleppt neinu af gömlu gildunum og vildi
gera allt það sama og móðir mín gerði. Einnig vankunnáttu í
að biðja um hjálp, viðurkenna vanmátt minn og vankunnáttu
í að virða og þekkja tilfinningar mínar. Ég hafði einnig verið í
Þrednisolon-meðferð vegna astma og fann að sú meðferð
olli mér tilfinningalegu ójafnvægi sem vildi ekki lagast.
Kvíði yfir að bati komi aldrei
Ég hafði lengi fundið fyrir mikilli þreytu og var farin að kvíða
fyrir öllu sem ég þurfti að gera - allt óx mér í augum. Ég
„Það kostar baráttu en það er hægt að ná fullum bata.
Enginn ætti að sætta sig við minna,“ segir Ingibjörg S.
Guðmundsdóttir
hafði ekki fundið fyrir minni innri gleði, sem ég þó þekkti
svo vel frá því áður, og mér fannst oft mjög erfitt að fara til
vinnu á morgnana. Mig langaði að leita mér hjálpar en ég
vissi ekki hvert ég ætti að leita. Hugsanir mínar um sjálfa
mig urðu sífellt neikvæðari og hugmyndir og hugarheimur
þrengdust. Ég var í raun orðin örmagna og ég fann það
sjálf. Einn góðan veðurdag varð sársaukinn óbærilegur,
varnarkerfið var sprungið. Vanlíðanin er í raun svo mikil að
það þarf sterk bein til að þola hana - enda þola hana ekki
allir.“
- Hvað leið langur tími frá því þú fórst að finna fyrir
einkennum og þar til þú baðst um hjálp?
„Ég bað strax um hjálp því þetta var svo skerandi
sársauki."
- Hvernig lýsti þessi sársauki sér?
„Sársaukinn er trúlega tengdur ofboðslegum kvíða og
þá lýsir það sér á þann hátt að ég fékk svo mikla sektar-
kennd að hún ætlaði að nísta mig í sundur. Mér fannst mér
hafa mistekist allt, vera einskis nýt og af því að þunglyndið
var komið líka þá var farið að hægja á öllum viðbrögðum.
Maður er þá farinn að framleiða svo mikið af seratónín-
boðefninu, og svo seinna dópamíni, að farið er að hægjast
á öllu hugsanaferli, hreyfingum og viðbrögðum. Vanaleg
viðbrögð, sem manni finnst svo sjálfsagt að hafa, þau eru
bara ekki þarna lengur. Þá fylgir svo mikill órói og vanlíðan
að maður getur engan veginn verið; ekki setið kyrr, ekki
horft á sjónvarp og ekki einbeitt sér að neinu. Þegar við
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 77. árg. 2001
121