Saga - 2004, Qupperneq 54

Kofoed-Hansen, Einar B. Pálsson, verkfræðingur hjá bæjarverk-
fræðingi, Bliss yfirverkfræðingur, nokkrir yfirmenn úr bresku her-
stjórninni og tveir áheyrnarfulltrúar frá bandaríska hernum sem
tekið hafði við vörnum Íslands í júlí 1941. Í skýrslu Einars af fund-
inum kom m.a. fram að bannsvæðið hefði verið stækkað til „að
hindra njósnir um flugferðir og skemmdarverk á mannvirkjum
flugvallarins.“ Þetta væri „öryggisráðstöfun og hernaðarleg nauð-
syn“ sem ekki yrði breytt. Þó væri ekki ætlunin að hindra íslenska
flugstarfsemi, hvorki á Skerjafirði né á flugvellinum sjálfum.
Bretar viðurkenndu að hafa ekki fylgt „ákveðinni, fyrirfram
gerðri áætlun“ um byggingu flugvallarins enda hefði það verið
ómögulegt „þar sem ekki væri hægt að segja fyrir um lengd stríðs-
ins.“ Og við upphaf framkvæmdarinnar hefði verið óljóst „hverja
þýðingu hún mundi fá.“ Að mati Breta var þetta „eini hugsanlegi
staðurinn fyrir stóran flugvöll hér nálægt, vegna flutningsað-
stæðnanna.“ Einnig bentu Bretar á að sökum þess að flugvélar yrðu
sífellt stærri hefði reynst nauðsynlegt að lengja flugbrautirnar og
enn mætti búast við að lengja þyrfti þrjár af fjórum brautanna með
tilheyrandi húsflutningum. Á hinn bóginn væri ljóst að aðeins
þannig útbúinn kæmi völlurinn að notum sem almennur flugvöll-
ur í framtíðinni. „Munum vér Íslendingar þá verða Bretunum mjög
þakklátir fyrir þann stórhug þeirra að byggja svo mikinn flugvöll,
og hindra að þau önnur mannvirki verði reist, sem stæðu í vegi
fyrir útþenslu hans“, segir í skýrslu Einars. Að lokum gat hann þess
að Bretar vildu „fyrir sitt leyti gera samning við íslenzk stjórnar-
völd um land flugvallarins“ og gæti hann m.a. falið í sér „ákvæði
um það að flugvöllurinn verði eign Íslendinga að stríðinu loknu.“
Skyldi fulltrúi Breta gera uppkast að slíkum samningi og leggja
fyrir fulltrúa Íslendinga og Bandaríkjamanna.103
Í maí 1942 afhentu Bretar Geir G. Zoëga uppkast að samningi og
varð það grundvöllur formlegs samkomulags sem var undirritað
12. október 1944. Þar var kveðið á um að Bretar afhentu Íslending-
um flugvöllinn og tilheyrandi mannvirki í stríðslok án endurgjalds
eða nokkurra skuldbindinga. Á móti fengju breskir þegnar afnota-
rétt af vellinum meðan stríðið varði án skilyrða eða takmarkana.
Ekki verður með vissu sagt hvers vegna svo langur tími leið frá því
að uppkastið var lagt fram þar til samkomulagið var undirritað en
A R N Þ Ó R G U N N A R S S O N54
103 BsR. Aðfnr. 3398. „Skýrsla um fund vegna flugvallarins“, Einar B. Pálsson,
2. des. 1941.
Saga haust 2004 - NOTA 30.11.2004 11:32 Page 54