Saga - 2004, Qupperneq 73

séu að „heimta af [honum] drenginn“. Drengnum líði vel og vilji
ekki fara frá honum.33 Fátækranefndin ályktaði „að drengurinn
skyldi vera kyrr hjá [fósturföður sínum], þangað til hann kæmist úr
ómegð, ef vel færi um hann, þar sem [faðir hans] ekki kæmist af án
fátækrastyrks“.34 Hér höfum við því dæmi um að foreldrar fengu
ekki barnið sitt aftur vegna þess að þeir komust ekki af án fátækra-
styrks.
Ástæður þess að börn voru sett í fóstur tengdust auðvitað ekki
aðeins fátækt. Þannig var þjófnaður, óknyttir og lauslæti barnanna
meðal ástæðna þess að börn voru sett í fóstur á árunum
1937–1940.35 Enn fremur má sjá í töflu 2 afskipti barnaverndar-
nefndar af heimilum á tímabilinu 1933–1940 og eru þar taldar upp
ýmsar ástæður, t.d. deilur um umráðarétt barna (V), drykkjuskap-
ur foreldra (III) og ósamlyndi innan fjölskyldu (IV). Á árunum
1933–1940 kom barnaverndarnefnd fyrir 255 börnum en í skýrslu
nefndarinnar frá 1939 segir að það séu einkum börn sem lent hafi í
afbrotum og þau sem séu umkomulaus og vanhirt sem barna-
verndarnefnd hafi komið fyrir.36 Því má ætla að hópur vandræða-
barna í fóstri hafi verið nokkuð stór og jafnvel má álykta að hópur
barna sem komið var í fóstur vegna fátæktar foreldra hafi minnkað
þegar á leið tímabilið og hópur vandræðabarna stækkað að sama
skapi. Eins og áður sagði eru ekki til nægilega góðar heimildir fyr-
ir greiningu ástæðna þess að börn voru sett í fóstur fyrir tíma
barnaverndarnefndar en gera má ráð fyrir að ávallt hafi verið ein-
hver hópur barna sem komið var í fóstur m.a. vegna þjófnaðar eða
ónógs eftirlits foreldra.
Einstæðar mæður og óskilgetin börn
Í töflu 3 er sýnd skipting fósturbarna, sem framfærslunefnd Reykja-
víkur kom fyrir 1937–1939, eftir fjölskyldustöðu. Þar kemur fram að
skilgetin börn eru fleiri á þessu tímabili en óskilgetin. Heimildir
Ö R B I R G Ð O G U P P L A U S N F J Ö L S K Y L D N A 73
33 Bskj. 1017. Bréf og skjöl fátækramála 1905–1908. Bréf N.N. til fátækranefndar
2. janúar 1905.
34 Bskj. 6625. Fundargerðir fátækranefndar 1894–1906 III. Fundur fátækranefnd-
ar 9. febrúar 1905.
35 Bskj. Ársskýrslur Barnaverndarnefndar Reykjavíkur 1932–1968. Prentað efni.
Skýrslur barnaverndarnefndar 1937–1940.
36 Bskj. Ársskýrslur barnaverndarnefndar Reykjavíkur 1932–1968. Prentað efni.
Skýrsla barnaverndarnefndar 1939. Prentað efni, bls. 5.
Saga haust 2004 - NOTA 30.11.2004 11:33 Page 73