Saga - 2004, Síða 241

hvað sem því líður er frásögnin merkileg á þessum misserum þegar svo
mjög er rætt um minningar og upprifjunarafl Nóbelsskáldsins.
Ég veit raunar ekki, en þykist þó nokkuð viss um, að Jakob velji dæm-
in af ritdeilum Valtýs við andstæðinga sína þannig að mannamunur verði
sem skýrastur, velji með öðrum orðum dæmi sem skera sig úr og víkja frá
meðallagi. Er ég þar með að gruna höfundinn um blekkingar eða óærlegan
málflutning? Nei. Jafnvel í rækilegri bók um eins manns ævi er höfundur
að nokkru seldur undir sök yfirlitsritsins, skuldbundinn að fara yfir allt hið
markaða efnissvið án þess að dvelja svo við hvert eitt efni að hlutföll rask-
ist og sögunni seinki úr hófi. Sjaldnast hefur hann ráðrúm til að bera allt
efni sitt á borð lesenda. Hann velur efnið sjálfur, hefur dregið af því sínar
ályktanir eftir bestu vitund, og hlutverk hans er að leiða lesandann í stuttu
máli að sömu niðurstöðu. Til þess þarf hann að nýta ódæmigerðu dæmin,
þau skýrustu og minnisstæðustu. Þetta er að vísu aðferð áróðursmannsins
líka, en fræðimaðurinn má engu að síður ekki án hennar vera.
Helgi Skúli Kjartansson
Björg Einarsdóttir, HRINGURINN Í REYKJAVÍK. STOFNAÐUR 1904.
STARFSSAGA. Hið íslenska bókmenntafélag og Hringurinn. Reykja-
vík 2002. 670 bls. Félagaskrá, tilvísana- og heimildaskrá.
Íslenskar kvennahreyfingar eru óþrjótandi uppspretta spennandi rann-
sókna enda hægt að skoða sögu þeirra frá mörgum sjónarhornum. Á und-
anförnum áratugum hefur saga nokkurra íslenskra kvenfélaga og kvenfé-
lagasambanda verið skráð ýmist af sagnfræðingum eða leikmönnum.
Miklu efni hefur verið safnað um félagsstarfsemi kvenna en afar misjafnt er
hversu vel er úr því unnið. Í janúar á þessu ári voru 100 ár liðin frá stofnun
Hringsins, eins merkasta kvenfélags landsins. Því var röðin komin að sögu
þess. Í lok árs 2002 kom út mikil og vegleg bók rituð af Björgu Einarsdótt-
ur þar sem saga Hringsins er rakin í samhengi við þjóðfélagsaðstæður. Þar
er einnig að finna félagatal og mikinn fróðleik um þær konur sem ýmist
stofnuðu Hringinn eða tóku við af brautryðjendunum. Þeir sem fylgst hafa
með uppbyggingu Barnaspítala Hringsins undanfarin ár velkjast ekki í
vafa um það gríðarlega starf sem félagskonur Hringsins hafa innt af hendi
í þágu sjúkra barna. Áður nutu berklasjúklingar góðs af starfi þessa öfluga
hóps kvenna. Það voru þó ekki aðeins góðgerðamál sem Hringskonur sinntu
því að meðan framboðshreyfing kvenna var og hét á fyrri hluta 20. aldar
var Hringurinn undir forystu Kristínar Vídalín Jakobsson meðal þátttak-
enda. Auk þess tók Hringurinn þátt í samstarfsverkefnum eins og bygg-
ingu Landspítala. Félagið var meðal stofnenda Bandalags kvenna árið 1917
og Kvenfélagasambands Íslands árið 1930. Félagið var því afar virkt í fé-
R I T D Ó M A R 241
Saga haust 2004 - NOTA 30.11.2004 11:34 Page 241