Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.2018, Qupperneq 22

22 Helgarblað 19. janúar 2018fréttir
Lögmenn rifja upp erfið og furðuleg mál
n Manndráp á Vegas, klám í Bændahöll og uppgjör Glitnis
Lögmenn starfa í átakaflötum þjóðfélagsins þar
sem deilt er um staðreyndir og réttar túlkanir á oft
óskýrum textum löggjafans. Á borði þeirra lenda því
bæði erfið og furðuleg mál, misalvarleg eins og gefur
að skilja. DV spurði nokkra af þekktustu lögfræðing-
um landsins nokkurra spurninga um ferilinn.
kristinn@dv.is
Oddgeir Einarsson
Hví ákvaðst þú að gerast lögmaður?
Ég hef alltaf haft mikinn áhuga á upphafi
alheimsins og fór því á eðlisfræðibraut
í menntaskóla. Eftir stúdentspróf
1997 var ég þó alls ekki viss um hvað
mig langaði að gera í lífinu og fór að
vinna við pípulagnir og sem bílstjóri
hjá blómaheildsölu. Afi minn sálugi og
alnafni hafði oft sagt að það væri eina
vitið að fara í lögfræði. Hvorki hann né
annar í minni ætt hafði þó numið slíkt að
mér vitandi. Held samt að þetta hafi orðið til
þess að ég hugleiddi þetta. Um þetta leyti var
líka nokkur umræða um svokölluð Guðmundar- og
Geirfinnsmál sem mér fannst mjög áhugaverð og ég fékk áhuga á grundvallarréttind-
um einstaklinga, sér í lagi gagnvart ríkisvaldinu. Ég endaði því einhvern veginn á að
prófa lögfræðina. Góður vinur minn ákvað einnig að skella sér í þetta nám og þá varð
ekki aftur snúið. Eftir útskrift starfaði ég sem fulltrúi hjá sýslumanninum á Húsavík
en var innan árs lokkaður á lögmannsstofu í Reykjavík, einmitt þeirri sem vinur minn
starfaði á, þar sem þá vantaði einhvern til að vinna í stóru samkeppnisréttarmáli. Eftir
það aflaði ég mér lögmannsréttinda og hef ég starfað sem lögmaður síðan.
Fyrsta málið þitt?
Fyrsta málið sem ég starfaði við á lögmannsstofunni var málið varðandi samráð olíu-
félaganna. Fyrsta málið sem ég flutti fyrir dómi var hins vegar mál varðandi ólögmæta
gjaldtöku veitufyrirtækis.
Erfiðasta málið?
Eðli málsins samkvæmt get ég ekki lýst hvernig þessi mál voru nema að höfðu samráði
við umbjóðendur mína. Erfiðustu málin eru alla jafna mál er varða börn og forsjá
þeirra. Ég hef flutt allmörg slík mál. Meðferð slíkra mála fyrir dómstólum er alltaf erfið
fyrir aðila málsins og stundum fyrir lögmenn einnig. Það slæma við þessi mál er að sú
mynd sem dómarar fá af stöðunni er aldrei fullkomin og það er ekki hægt að tryggja að
niðurstaðan verði alltaf í samræmi við það sem er barninu fyrir bestu þótt auðvitað sé
það alltaf það sem að er stefnt. Auk þess er alltaf erfitt að vinna fyrir menn sem eru í
gæsluvarðhaldi vikum og jafnvel mánuðum saman vegna einhvers sem þeir staðhæfa
að þeir hafi ekki gert og jafnvel liggur ekki fyrir að þeir hafi gert.
Furðulegasta málið?
Af mörgum sérkennilegum málum ætli það hafi þá ekki verið skaðabótakrafa frá
erlendum aðilum í klámiðnaðnum á hendur hóteli í Reykjavík á því herrans ári 2007.
Ætluðu þessir aðilar að halda einhvers konar ráðstefnu hér á landi. Biskup Íslands,
borgarstjórn Reykjavíkur, Prestafélag Íslands og fleiri aðilar ályktuðu um andúð sína
á þessu. Svo fór að hótelið sagði upp samningum um gistingu fjölda fólks á síðustu
stundu. Fram kom í fjölmiðlum að á sama tíma og hótelið ætlaði ekki að virða samn-
inga við þessa ósiðlegu gesti seldi það sjálft klám á herbergjum sínum.
Sætasti sigurinn á ferlinum?
Ég reyni að taka ekki sigrum eða töpum persónulega enda vinn ég bara hvert mál
eins vel og hægt er og læt dómarana um að dæma þau. Ég lít því ekki svo á að ég sé
að vinna eða tapa málum sem ég flyt. Auðvitað gleðst maður þó alltaf fyrir hönd
umbjóðenda sinna þegar fallist er á kröfur þeirra. Ég man vel eftir máli konu, sem var
af erlendu bergi brotin, sem héraðsdómur hafði úrskurðað að lögheimili dóttur hennar
ætti til bráðabirgða að vera hjá föðurnum. Þegar ég hringdi í hana til að tilkynna henni
um að Hæstiréttur hefði snúið úrskurðinum við og dæmt að lögheimilið ætti að vera
hjá henni grét hún bara á milli þess sem hún orgaði af gleði.
Mest svekkjandi ósigurinn?
Var eitt sinn að vinna í skaðabótamáli fyrir stálheiðarlegan og grandvaran mann sem
hafði lent í mjög slæmu vinnuslysi og var algerlega óvinnufær eftir það. Héraðsdómur
hafði fallist á kröfur hans og dæmt honum háar bætur. Hæstiréttur sneri þó dómnum
við og sýknaði tryggingafélagið alfarið. Ég var ósammála niðurstöðunni, fannst mjög
erfitt að þurfa að tilkynna fjölskyldu mannsins um þessi málalok.
Steinunn Guðbjartsdóttir
Hví ákvaðst þú að gerast lögmaður?
Ég stefndi alltaf á að fara í læknisfræði og skráði mig í það
nám að loknu stúdentsprófi. Sumarið fyrir háskólanám
varð ég vitni að sviplegu dauðsfalli og ákvað þá að lækn-
isfræði væri ekki fyrir mig. Það var því tilviljun að ég skráði
mig í lögfræði en eftir því sá ég ekki því námið og starfið
átti vel við mig.
Fyrsta málið þitt?
Einfalt skuldamál en stórt í mínum huga þar sem þetta var
fyrsta málið. Sú tilfinning að fara í skikkjuna í fyrsta skipti og lotn-
ingin fyrir verkefninu og ábyrgðin sem ég upplifði við að vera treyst
fyrir máli gleymist aldrei.
Erfiðasta málið?
Mörg af þeim kynferðisbrotamálum sem ég tók á árum áður tóku
mjög á. Þetta voru einu málin sem ég tók með mér heim. Löngu
eftir að málunum lauk átti átti ég það til að fylgjast með hvernig
brotaþolunum reiddi af sérstaklega þar sem um var að ræða börn
eða unga og ómótaða einstaklinga.
Furðulegasta málið?
Furðulegustu málin tengdust skiptum á dánarbúum. Þar á almenn
skynsemi það til að víkja fyrir til-
finningum og gömlum óútkljáðum
deilum. Þannig eru litlir hlutir
gerðir að stórmáli. Að finna
út hver á að fá matarstellið
verður stærra mál en ráð-
stöfun á verðmætari eignum.
Margt furðulegt kom upp á í
þessum málum, í einu tilviki
fór hinn látni að skipta sér
af skiptum í gegnum drauma
erfingja. Þá skiptir mestu að
leiða skjólstæðingana á rétta
braut og gefa þeim tíma til að jafna
sig á aðstæðum.
Sætasti sigurinn á ferlinum?
Án efa að ná að klára nauðasamninga Glitnis í sátt við kröfuhafa
og þjóðarbúið. Málið tók átta ár af starfsævinni og virkaði á köflum
óyfirstíganlegt.
Mest svekkjandi ósigurinn?
Hef í raun aldrei upplifað ósigur í þeim skilningi. Mál sem rata fyrir
dómstóla gera það af ástæðu og það eru alltaf tvær hliðar á öllum
málum. Niðurstaða dómstóla er niðurstaða sem ber að virða þótt
maður sé ekki alltaf sammála henni.
Bjarni Hauksson
Hví ákvaðst þú að gerast lögmaður?
Ég vildi fást við fjölbreytt lögfræðileg verkefni og
taldi lögmannsstarfið hentugasta vettvanginn.
Þá taldi ég mikinn kost að geta starfað sjálf-
stætt. Það býr svolítill Bjartur í Sumarhúsum í
mörgum lögmanninum held ég.
Fyrsta málið þitt?
Fyrsta alvöru málið sem ég flutti fyrir dómi
snerist um fiskveiðibrot. Var kannski ekki stórt
eða alvarlegt, en auðvitað eru öll mál stór og
alvarleg fyrir þá sem eiga í hlut. Þetta mál vatt nú
reyndar talsvert upp á sig og meðal annars var tekist á
um lagastoð reglugerðar, sem þýddi að dómarinn taldi rétt
að kalla til meðdómanda sem væri sérfræðingur í stjórnskipunarrétti.
Minn gamli lærifaðir, Sigurður Líndal, varð fyrir valinu sem
sérfræðingurinn og það gaf þessu öllu saman talsvert gildi.
Hans framlag var athyglisvert, eins og búast mátti við.
Erfiðasta málið?
Get ekki nefnt eitt sérstakt mál, en öll mál þar sem
skjólstæðingar mínir hafa sætt einangrun í gæsluvarð-
haldi í langan tíma hafa tekið á. Þá er lögmaðurinn í
hlutverki sálgæslumanns og það þarf að gefa sér tíma í
samskipti við skjólstæðinginn sjálfan og aðstandendur
hans sem oft eiga mjög erfitt. Starf lögmannsins er
erfitt og maður lendir oft í því að vera boðberi válegra
tíðinda.
Furðulegasta málið?
Man ekki eftir neinu sérstöku, en hef oft lent í furðulegum uppá-
komum. Manni lærist fljótt í þessu starfi að það eru til allar tegundir af
fólki og lífið getur endalaust komið á óvart.
Sætasti sigurinn á ferlinum?
Ætli það sé ekki svokallað Vegasmál sem ég fékk endurupptekið fyrir
Hæstarétti árið 2012. Það er sjaldan fallist á endurupptöku mála og sú
ákvörðun var því mikill sigur. Minn skjólstæðingur var síðan sýknaður í
Hæstarétti og það var aftur góður sigur fyrir mig. Síðan voru manninum
dæmdar talsverðar bætur og enn og aftur var það sætur sigur enda varðist
ríkið bótakröfunni með kjafti og klóm fyrir dómi. Það var líka mikill sigur að
fá unga konu sýknaða í mjög stóru fíkniefnamáli árið 2010 þar sem mikið var
undir. Meðákærða í því máli fékk átta ára fangelsi, en skjólstæðingur minn,
sem var einstæð móðir í háskólanámi, gat haldið lífi sínu áfram og gengur
vel í dag, eftir því sem ég best veit.
Mest svekkjandi ósigurinn?
Þessi er ekki auðveld en ég á mjög erfitt með að sætta mig við niðurstöðu
Hæstaréttar í máli frá í fyrrasumar, þar sem tveir menn voru sakfelldir fyrir
kynferðisbrot. Tel að niðurstaða um sakfellingu beggja mannanna sé röng
og ég leiði hugann að því reglulega.
Nauðasamningar Glitnis Í kjölfar bankahrunsins
í október árið 2008 yfirtók Fjármálaeftirlitið Glitni,
áður Íslandsbanka, samkvæmt neyðarlögunum og var
skilanefnd sett yfir reksturinn. Nýi Glitnir, nú Íslands-
banki, var settur á laggirnar og tók hann við sumum
eignum og skuldbindingum hins gamla Glitnis. Fengu
þá kröfuhafarnir 95% hlut í hinum nýja Glitni. En vegna
gjaldeyrishafta voru þeir fastir með eignir hér á landi
og við tók langt og strangt samningaferli sem lauk með
nauðasamningum slitabús hins gamla Glitnis í nóvem-
ber árið 2015. Fékk íslenska ríkið þá Glitni með svoköll-
uðu stöðugleikaframlagi og á nú bankann að fullu.