Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.2018, Blaðsíða 16

16 Helgarblað 26. janúar 2018fréttir
U
ndanfarið ár hefur borið á
umræðu um innbrot inn-
an margra hverfa höfuð-
borgarsvæðisins. Þetta
birtist helst á svokölluðum Face-
book-hverfasíðum þar sem margir
íbúar hafa lýst áhyggjum sínum
og tala jafnvel um innbrotahr-
inu í því samhengi – skipulagðan
þjófnað utanaðkomandi aðila inn
í ákveðin hverfi og inn á heimili,
bílskúra og bifreiðar.
Kársnes í Kópavogi er eitt
þessara hverfa eins og DV greindi
frá síðastliðið haust. Þar hafa íbú-
ar sagst viljugir til að taka upp
eftirlitsmyndavélakerfi við jaðra
hverfisins sem lögreglan hefði að-
gang að. Íbúar margra annarra
hverfa hafa einnig lýst sig viljuga
til að taka upp slíkt kerfi, þar á
meðal á Völlunum í Hafnarfirði og
í Úlfarsárdal í Reykjavík. Nú þegar
hafa slíkar vélar verið settar upp á
Seltjarnarnesi og Álftanesi.
Vélar á Seltjarnarnesi
hafa upplýst glæpi
Árið 2010 settu bæjaryfirvöld á
Seltjarnarnesi upp myndavélar á
báðum leiðunum inn í bæinn, á
Nesvegi og Eiðsgranda. Gunnar
Lúðvíksson, sviðsstjóri fjárhags-
og stjórnsýslusviðs, segir þetta
hafa verið gert til að auka öryggi
bæjarbúa. „Það var eitthvað um
innbrot á þessum tíma en kannski
enginn hátoppur. Hér var hins
vegar mikil umræða um að auka
hverfagæslu og við vorum í sam-
starfi við Securitas um það. Á
íbúafundi kom upp sú hugmynd
að setja upp myndavélar líkt og
gert hefur verið sums staðar er-
lendis.“
Gunnar segir að bærinn greiði
fyrir uppsetningu og endurnýjun
en lögreglan skoði efnið ef þurfa
þykir. Hann segir reynsluna af
myndavélunum vera ágæta. „Ég
hef ekki tölur yfir tíðni innbrota en
þetta hefur klárlega fælingarmátt.
Svo hafa þær nýst lögreglunni við
leit og ég veit til þess að nokk-
ur mál hafa verið upplýst vegna
þeirra.“
Jóhann Karl Þórisson aðstoðar-
yfirlögregluþjónn staðfestir að
vélarnar á Seltjarnarnesi hafi nýst
lögreglunni. „Til dæmis í sumar
þegar bátur var tekinn úr höfn-
inni þar. Við fórum í vélarnar og
sáum þegar báturinn var dreginn í
burtu. Einnig hafa þær nýst í sam-
bandi við innbrot.“
Taka skartgripi en ekki
Playstation-tölvur
Jóhann segir að það skipti miklu
máli hvar vélar séu settar upp og
hvað þær myndi út frá nytsemi og
persónuvernd. Hann seg-
ir engar kvartanir hafa
borist vegna myndavél-
anna. „Ég held að fólk
sé almennt ánægt
með þetta.“
Eiga áhyggjur
fólks um fjölgun
innbrota við rök að
styðjast?
„Já, það stendur
yfir innbrotahrina
núna. Ef við vær-
um til dæmis með
myndavélar í Foss-
voginum, þar sem
hafa verið innbrot,
þá ættum við
hugsanlega
upptökur af
þjófunum.“
Er um skipulagða glæpastarf-
semi að ræða?
„Við höfum trú á að þetta sé
skipulögð starfsemi og hugsan-
lega erlendir aðilar sem koma
hingað í þeim tilgangi, við vitum
það samt ekki. Við höfum séð ein-
hverja tugi innbrota og öll með
svipuðu mynstri. Alltaf er farið inn
í svefnherbergi í gegnum glugga
eða svalahurðir þar sem er ekki
þjófavarnarkerfi og þar eru tekn-
ir skartgripir, úr og fleira. En far-
tölvur, Playstation-tölvur og ann-
að sem er frammi í stofu er látið
í friði. Yfirleitt er farið inn í hús í
útjöðrum og við göngustíga en
ekki við stórar götur.“
Stefnt á að fjölga vélum í
Garðabæ
Undir lok ársins 2017 var komið
upp myndavélum á hring-
torginu við jaðar Álftaness, við
Bessastaða afleggjarann. Um til-
raunaverkefni Garðabæjar, lög-
reglunnar og Neyðarlínunnar er
að ræða og vélarnar ekki komnar í
notkun en samstarfssamningur er
í burðarliðnum.
Hulda Hauksdóttir, upplýs-
ingastjóri Garðabæjar, segir:
„Garðabær hefur reglulega stað-
ið að íbúafundum um nágranna-
vörslu og eftirlitsmyndavélar hafa
þar komið til tals á undanförnum
árum. Svo kom áskorun um þetta
frá íbúum á Álftanesi.“ Hún segir
að ekki hafi verið sérstaklega mik-
ið um innbrot á Álftanesi á þeim
tíma en nú sé talað um eiginlega
innbrotahrinu í Garðabæ.
„Gunnar [Einarsson] bæjar-
stjóri hefur óskað eftir fundi með
lögreglustjóra og Neyðarlínunni til
að fara yfir öryggismál almennt í
framhaldi af fréttum um innbrota-
hrinuna með það fyrir augum að
ræða um hvort fleiri vélar verði
settar upp en engin ákvörðun
hefur verið tekin um það.“ Hulda
reiknar þó með að vilji íbúanna sé
fyrir því. En jafnframt hafa komið
fram athugasemdir frá íbúum um
að vanda verði til verka og huga að
friðhelgissjónarmiðum, til dæm-
is hvert myndavélum sé beint og
hvernig þær séu merktar.
Eins og í Austur-
Þýskalandi eða Kína
Erna Ýr Öldudóttir blaðamaður
hefur verið ötull talsmaður persón-
ufrelsis og friðhelgi einkalífsins.
Hún telur fjölgun eftirlitsmynda-
véla varhugaverða þróun. Við DV
segir hún: „Það hafa verið skrif-
aðar bækur og bíómyndir um
hræðilegar dystópíur þar sem hið
opinbera fylgist stöðugt með borg-
urunum. Þessar bækur og kvik-
myndir áttu ekki að verða uppskrift
að þjóðfélagi, heldur víti til varnað-
ar. Dæmi eru bókin 1984 eftir
George Orwell og kvikmyndin The
Terminator eftir James Cameron og
Gale Anne Hurd. Slíkt ríki var til al-
veg til ársins 1989, það hét Austur-
Þýskaland og fórnuðu margir lífi
sínu við að reyna að flýja þaðan.“
Nefnir hún Kína til samanburð-
ar þar sem milljónum myndavéla
með andlitsgreiningarbúnaði hef-
ur verið komið upp. „Ég efast ekki
um að röksemdir alræðisstjórn-
valdanna þar fyrir uppsetningu
þessa verkefnis sé „til að koma í
veg fyrir glæpi“, en leiðin til heljar
er oftast vörðuð góðum ásetningi.“
Telur þú að eftirlitsmyndavélar
breyti hegðun fólks?
„Ég efast ekki um það. En ég
efast heldur ekki um að slíkar
myndavélar muni ekki gagnast
nema takmarkað þegar við
skipulagða og vel undirbúna
glæpamenn er að eiga. Það eina
sem gerist er að almennir borg-
arar munu lifa við verulega skert
mannréttindi og aukið eftirlit hins
opinbera með þeim.“
Skipta rannsóknarhagsmun-
ir lögreglu ekki meira máli en frið-
helgi einkalífsins í þessum tilvik-
um?
„Rannsóknarhagsmunir lög-
reglu trompa ekki grundvallar-
mannréttindi, hvað þá mann-
réttindi allrar þjóðarinnar. Það
væri að fórna meiri hagsmun-
um fyrir minni að taka rann-
sóknarhagsmuni lögreglu fram yfir
mannréttindi allrar þjóðarinnar
og þá er vægt til orða tekið.“ Nefn-
ir hún Geirfinnsmálið í því sam-
hengi. „Ég held að enginn vilji að
svoleiðis hryllingur endurtaki sig,
jafnvel þó að einstaka lögreglumál
leysist ekki eða taki lengri tíma í
vinnslu fyrir vikið.“
Erna segist vilja sjá allar opin-
berar eftirlitsmyndavélar hverfa
úr borginni nema við opinber-
ar byggingar ef stjórnvöld hefðu
áhuga á því. Betri lausn væri ef
borgarar og fyrirtæki kæmu upp
sínum eigin upptökubúnaði og léti
lögreglunni gögn í té við rannsókn
glæpa. n
Íbúar vilja myndavélar vegna innbrota
„Slíkt ríki var til … hét
Austur-Þýskaland“
n Mynstur í innbrotum n Myndavélar hafa nýst n Dystópísk framtíð
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
Erna Ýr Öldudóttir
„Það eina sem ger-
ist er að almennir
borgarar munu
lifa við veru-
lega skert
mann-
réttindi
og aukið
eftirlit
hins op-
inbera
með
þeim.“
„Yfirleitt er farið inn í hús
í útjöðrum og við göngu-
stíga en ekki við stórar götur
Eftirlitsmyndavél á Nesvegi
Tvær leiðir inn á Seltjarnarnes. Jóhann
Karl segir að margt benti til að um
skipulögð innbrot sé að ræða.