Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.2018, Blaðsíða 22

22 Helgarblað 26. janúar 2018fréttir
F
jölmiðlafólk á Íslandi
starfar á fjölbreyttum vett-
vangi og enginn dagur er
eins. Málin sem tekin eru
til umfjöllunar eru jafn mismun-
andi og þau eru mörg og snerta
allt litróf mannlífsins. Á sama
tíma þrengir stöðugt að starfs-
umhverfi fjölmiðla á Íslandi,
starfsöryggið er lítið sem ekkert,
samkeppnin yfirdrifin og vinnu-
tíminn allt annað en fjölskyldu-
vænn. Persónuárásir og hót-
anir um málsóknir eru daglegt
brauð. Það er því óhætt að full-
yrða að flestir þeir sem kjósa að
starfa á vettvangi fjölmiðla eru
fyrst og fremst drifnir áfram af
hugsjón.
Í seinasta tölublaði DV voru
nokkrir af þekktustu lögfræðing-
um landsins beðnir um að rifja
upp eftirminnilegar sögur af
ferlinum. Í þetta sinn leitaði DV
til valinkunnra einstaklinga úr
fjölmiðlastétt og kennir þar ým-
issa grasa. n
Hvernig kom það til að þú fórst að
starfa í fjölmiðlum?
„Ég byrjaði í lögfræði og fór svo í frönsku
og fór svo til Frakklands sem skiptinemi.
Þar var Vigdís Finnbogadóttir gerð að
heiðursdoktor við Montpellier-háskóla.
Mig langaði svo að taka viðtal við hana og
gera því skil í fjölmiðlum heima, en ég hafði
aldrei tekið viðtal áður. Þarna hugsaði ég
hvað það gæti verið skemmtileg starf. Eftir
að ég byrjaði síðan í stjórnmálafræði hitti
ég samnemanda sem sagði mér frá starfi
sínu á Fréttastofu útvarpsins og það fyrsta
sem ég hugsaði var: „Ókei, hvar fæ ég þessa
vinnu? Hvar get ég sótt um hana?“ Ég fékk
síðan vinnu á fréttastofunni, byrjaði sem
næturfréttamaður og síðan komu dagvaktir
og síðan sjónvarpið og síðan færði ég mig
yfir á Stöð 2. Og ég hef aldrei litið til baka.
Þarna ákvað ég að vera fréttamaður. Ég var
búin að finna mína hillu og mér hefur alltaf
fundist ég vera á þessari hillu.
Forvitnin drífur mig áfram og ég held að
forvitnin sé einn mikilvægasti eiginleikinn
sem þú getur haft í þessu starfi. Ég myndi
segja að ég væri mjög ástríðufullur blaða-
og fréttamaður. Ég sé frétt í öllu sem ég
heyri í umhverfinu. Ég er með ofboðslega
mikla réttlætiskennd og ég fæ mikið út úr
því að geta miðlað. Miðlað sannleikanum.
Svo elska ég að segja sögur af fólki. Nú er ég
komin í blaðamennsku eftir að hafa verið
í sjónvarpi í mörg ár en ég er ennþá að fást
við nákvæmlega það sama: segja sögur
fólks og taka á gölluðum kerfum, gölluðum
lögum og óréttlæti.“
Erfiðasta/átakanlegasta málið sem
þú hefur fjallað um?
„Þegar ég gerði úttekt á Guðmundar
og Geirfinnsmálunum árið 2011. Ég varð
hreinlega heltekin. Það sem var erfiðast
í þessu öllu saman var að skynja allan
þennan sársauka og sorg. Ég held að þú
þyrftir að vera ómennskur til að taka þetta
ekki inn á þig og réttlætiskenndinni var
illilega misboðið. Þetta er auðvitað ekkert
annað en mannlegur harmleikur. Seinasta
haust, þegar ég síðan gerði sjónvarpsþátt
um rangar sakargiftir Erlu Bolladóttur, þá
upplifði ég þetta aftur. Þetta mál snýst um
svo miklu meira en þessi tvö mannshvörf.“
Manstu eftir einhverri eftirminni-
legri/vandræðalegri/furðulegri
uppákomu sem þú hefur lent í, til
dæmis í beinni útsendingu eða á
vettvangi fréttaflutnings?
„Ójá! Fyrsta sumarið mitt í fréttamennsku
fékk ég það verkefni að skrifa frétt úr
Morgunblaðinu sem ég átti síðan að flytja
í síðdegisfréttatímanum á laugardegi. Ég
náði ekki að klára að skrifa fréttina, hafði
aldrei verið blaðlaus í beinni og ætlaði að
reyna að klóra mig fram úr þessu með því að
semja fréttina í útsendingunni. Þegar ég var
komin inn í hljóðverið þá gjörsamlega fraus
ég. Ég vissi ekkert hvað ég átti að segja
heldur stundi og blés eins og búrhvalur.
Í beinni útsendingu! Þetta er án efa eitt
hræðilegasta augnablikið sem ég man eftir
og ég var gjörsamlega eyðilögð. Ég þakka
bara fyrir að þetta fór ekki á flug á netinu,
sem betur fer var þetta fyrir þann tíma.
En samt þykir mér svolítið vænt um þetta
móment þegar ég horfi til baka þar sem
þetta kenndi mér að það er nú bara eðlilegt
að gera mistök.“
Hefur þér verið hótað í kjölfar
fréttaflutnings eða fengið á þig
kæru? Hafa störf þín í fjölmiðl-
um einhvern tímann haft áhrif á
persónulegt líf þitt?
„Mér hefur margsinnis verið hótað, en ég
hef ekki fengið á mig kæru. Eitt sinn átti
ég símtal við mjög háttsettan mann í
samfélaginu og stóð í þeirri trú að þetta
væri einkasamtal á milli okkar. Síðar hótaði
hann mér að birta upptöku af símtalinu.
Þetta var vissulega mjög óþægilegt, enda
ýmislegt sem þú lætur flakka þegar þú
stendur í þeirri trú að samtalið fari ekki
lengra. Ég hef fengið á mig lögfræðinga og
þurft að ráðfæra mig við lögfræðinga vegna
mála en ég hef blessunarlega ekki verið
dregin fyrir dóm.“
Hvaða máli eða umfjöllun ertu
stoltust af?
„Ég verð að nefna Guðmundar og Geirfinns-
málið aftur. Það er tvímælalaust það mál
sem ég er stoltust af á mínum fjölmiðlaferli.
Eftir að ég lagði fram dagbækur Tryggva
Rúnars Leifssonar fór nokkurs konar
keðjuverkun af stað og leiddi til að mynda
til þess Gísli Guðjónsson, réttarsálfræðingur
og fyrrverandi rannsóknarlögreglumaður
var tilbúinn að tjá sig um málið eftir öll
þessi ár. Þarna voru ættingjar Sævars og
Erlu búnir að berjast um á hæl og hnakka.
Þetta spilaði allt saman og leiddi til þess
að Ögmundur Jónasson skipaði nefnd til
að rannsaka málin. Þarna sá ég líka að
stundum snýst þetta einfaldlega um að
vera á réttum stað á réttum tíma. Þannig
getur andrúmsloftið í samfélaginu verið þér
hliðhollt í ákveðnum málum.“
Hvernig kom það til að þú fórst að
starfa í fjölmiðlum?
„Ég var landafræði-, stjórnmála- og
fréttanörd frá unga aldri, en var á kafi í
skemmtanabransanum, textagerð og leik-
hússtarfi frá 18 ára aldri fram undir þrítugt.
Séra Emil Björnsson, fyrsti fréttastjóri Sjón-
varpsins, hafði þekkt mig frá æskuárum
mínum og vildi fá nördinn í sjónvarpið, enda
byggi ég yfir einstæðri reynslu varðandi það
að eiga eigin flugvél og hafa þvælst um allt
landið árlega í 10 ár.
1969 komu upp óvænt veikindi Sigurðar
Sigurðssonar íþróttafréttaritara, enginn
fannst til að hlaupa í skarðið og Emil grát-
bað mig um að redda málinu í bili. Ég sló
til en var fljótlega kominn á kaf í frétta- og
dagskrárgerð samtímis öðrum verkefnum
svo að ekki varð aftur snúið.“
Erfiðasta/átakanlegasta málið
sem þú hefur fjallað um?
„1973 dundi gosið í Heimaey yfir og
framundan var að fara á alla stórslysa- og
hamfarastaði næstu áratugina. Það var
ekki endilega stærð hvers atburðar sem var
átakanlegast, heldur einstök tilvik innan
harmleikjanna. Stærð og umfang snjóflóð-
anna á Vestfjörðum gerðu þær hamfarir
einna skelfilegastar, en átakanlegast
var þó sennilega að koma á vettvang og
vinna úr hörmulegum atburði norðaustan
Hofsjökuls í júlí 1989 þegar jeppa hvolfdi
í Bergvatnskvísl og það kostaði fjögur
mannslíf í atburðarás, sem fær mig enn í
dag til að fá sting í hjartastað.“
Manstu eftir einhverri eftirminni-
legri eða vandræðalegri/furðulegri
uppákomu sem þú hefur lent í, til
dæmis í beinni útsendingu eða á
vettvangi fréttaflutnings?
„Sem betur fer er hægt að finna ljósa
punkta á starfi fjölmiðlafólks. Vandræða-
legar og fáránlegar uppákomur verða eftir
á til þess að maður sættir sig við að hafa
álpast inn í starf, sem býður upp á allan
pakkann af mistökum og rugli, sem hægt er
að hlæja að eftir á. Erfitt að velja úr. Jæja,
ein af þessum fáránlegu uppákomum var
þegar hafin var
leit að flugvél, sem vitni sáu steypast ofan
í Jökulsá á Brú fyrir innan Kárahnjúka á
meðan stíflan þar var í smíðum. Ég var á
leið á litlum Fox-jeppa upp á Fljótsdals-
heiði þegar björgunarsveitarbíll, sjúkrabíll
og lögreglubíll brunuðu framhjá mér. Ég
hringdi í RÚVAK og spurði hvað væri á seyði,
og var sagt frá leitinni að hröpuðu flugvél-
inni, sem ekki fyndist tangur né tetur af. Var
mér að sjálfsögðu brugðið við tíðindin en
reyndi af skyldurækni að fylgja leitarleið-
angrinum eftir. Fékk fljótlega símhringingu
frá flugumferðarstjórn með fyrirspurn um
hvort ég hefði orðið var við týndu flugvél-
ina, og kom þá í ljós að ég var kominn í leit
að sjálfum mér! Varð þá til þessi vísa:
Á ofsaferð um illan veg
ók ég fréttaþyrstur.
Í eigið flugslys æddi ég
og ætlaði' að verða fyrstur.“
Hefur þér verið hótað í kjölfar
fréttaflutnings eða fengið á þig
kæru? Hafa störf þín í fjölmiðl-
um einhvern tímann haft áhrif á
persónulegt líf þitt?
„1999 var ég ásakaður um að hafa brotið
stórlega af mér í starfi með því að stunda
hlutdræga umfjöllun og misnota aðstöðu
mína varðandi áform um Fljótsdalsvirkjun
og drekkingu Eyjabakka. Vönduð rannsókn
á vegum Útvarpsráðs hreinsaði mig af
þessum ásökunum. Þetta hafði hins vegar
að sjálfsögðu mikil áhrif á líf mitt og starf
eftir þetta og næstu árin fylgdu í kjölfarið
býsna beittar hótanir og þrýstingur.“
Hvaða máli eða umfjöllun ertu
stoltastur af?
„Ég er feginn að ég skyldi ekki láta utan-
aðkomandi aðför hrekja mig af þeirri leið
sem ég taldi rétta, þegar ágjöfin var mest
síðustu árin sem ég var fastur starfsmaður
Sjónvarpsins. En það er alltaf gefandi
þegar fjölmiðlafólk dettur niður á persónur,
sem geta með tilvist sinni gefið tilefni
til að víkja burt fordómum og stuðla að
hugarfarsbreytingu með því að nýta mátt
fjölmiðlunar. Kynni við og umfjöllun um fólk
eins og Reyni Pétur Yngvason 1985 og Gísla
á Uppsölum 1981 eru dæmi um þetta, sem
mér eru kær.“
Fjölmiðlafólk rifjar upp erfið og furðuleg mál
n Ómar tók þátt í leit að sjálfum sér n Lóa ætlaði að skrifa um háhraðanet en skrifaði um háræðanet n Hrottar hótuðu Sölva lífláti n Helga varð heltekin af Guðmundar og Geirfinnsmálinu
Ómar Ragnarsson
„Feginn að ég skyldi ekki láta
utanaðkomandi aðför hrekja mig
af þeirri leið sem ég taldi rétta“
Helga Arnardóttir
„Ég fæ mikið út úr því að miðla sannleikanum“
Auður Ösp Guðmundsdóttir
audur@dv.is
Mynd: Aldís Pálsdóttir