Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.2018, Blaðsíða 65

menning 65Helgarblað 26. janúar 2018
Metsölulisti Eymundsson
Vikuna 14.–20. janúar
Vinsælast í bíó
Helgina 19.–21. janúar
Vinsælast á Spotify
14.–20. janúar
1 Þorsti - Jo Nesbø
2 Sigraðu sjálfan þig - Ingvar Jónsson
3 Stígvélaði kötturinn - Stella Gurney endursagði
4 Bætt melting betra líf - Michael Mosley
5 Nuevo Espanol en Marcha
6 Nuevo Espanol en Marcha (vinnubók)
7 Elín, ýmislegt - Kristín Eiríksdóttir
8 Almanak Háskóla íslands 2018
9 Fagur fiskur - Sveinn K./Áslaug S.
10 Svanurinn - Guðbergur Bergsson
1 Paddington 2
2 Jumanji (2017)
3 The Post
4 12 Strong
5 Three Billboards Outside Ebbing, Missouri
6 Star Wars: The Last Jedi
7 The Commuter
8 The Greatest Showman
9 Ferdinand
10 Coco
1 Floni - Floni
2 JóiPé & Króli - GerviGlingur
3 Herra Hnetusmjör - KÓPBOI
4 Yung Nigo Drippin' - Plús Hús
5 Ed Sheeran - ÷
6 Ýmsir - The Greatest Showman
7 Sam Smith - The Thrill Of It All
8 Post Malone -Stoney
9 Camila Cabello - Camila
10 XXXTentacion - 17
Fá Óskars-
tilnefningu
Tveir Íslendingar eiga hlut í til-
nefningum til Óskarsverðlaun-
anna í ár, þó að nöfn þeirra hafi
ekki komið fram þegar tilnefn-
ingarnar voru lesnar upp fyrr í
vikunni. Eggert Ketilsson hafði
umsjón með framkvæmd leik-
myndagerðar, var art director, í
kvikmyndinni Dunkirk, en ein
af átta tilnefningum myndar-
innar var fyrir leikmynd. Þá er
Helga Kristjana Bjarnadótt-
ir hluti af animation-teymi
myndarinnar The Breadwinner
sem er tilnefnd sem besta
teiknimyndin í fullri lengd.
Þ
að er hægara sagt en gert
að tala um myndlist. Lista-
verkin eru auðvitað – eðli
málsins samkvæmt – sjón-
ræn og illmögulegt að fanga
kjarna þeirra í orðum. Þegar við
tjáum upplifun okkar af verkun-
um – uppljómun, vellíðan, örvun
og undrun eða þvert á móti ónot,
viðbjóð og leiðindi – eignast þau
hins vegar sjálfstætt framhaldslíf.
Þegar við rekjum hugrenninga-
tengslin sem verkin kveikja og
kynnumst viðhorfum annarra
dýpkum við tengsl okkar við lista-
verkin og öll möguleg (og ómögu-
leg) viðfangsefni sem þau tengj-
ast.
Á nýrri íslenskri vefsíðu, Blái
vasinn, er hægt að sökkva sér ofan
í fjölmörg samtöl og umræður
um íslenska myndlist frá síðustu
80 árum. Síðan er sístækkandi
gagnagrunnur með orðum mynd-
listarmanna; blaða-, sjónvarps-
og útvarpsviðtölum, samtölum
listamanna, fyrirlestrum og opin-
berum erindum, svo eitthvað sé
nefnt. Það eru myndlistarkonurn-
ar Guðlaug Mía Eyþórsdóttir og
Kristín Karólína Helgadóttir sem
standa fyrir verkefninu og sinna
því samhliða listnámi í Belgíu.
Blaðamaður DV heimsótti höf-
uðstöðvar Bláa vasans, á efri hæð
sýningarrýmisins ABC Klubhuis í
Antwerpen, sem þær Guðlaug og
Kristín halda úti ásamt nokkrum
öðrum íslenskum listamönnum.
Varpar ljósi á listina
Hvað varð til þess að þið hófuð
að safna saman orðum íslenskra
myndlistarmanna í þennan
gagnagrunn á netinu?
G: „Fyrst var það bara okkar
eigin forvitni held ég. En svo
fannst okkur þetta vera eitthvað
sem vantaði. Upplýsingaleit um
íslenska myndlist og myndlistar-
menn getur verið rosalega flók-
in. Það er frekar lítið efni til og
oft ekki aðgengilegt. Þótt það sé
svo ýmislegt til á timarit.is þá er
það algjör grautur og maður get-
ur auðveldlega eytt heilum degi
í eitthvert rugl ef maður veit ekki
nákvæmlega að hverju maður er
að leita. Við vildum koma á fót
einhverjum skýrum og aðgengi-
legum gagnagrunni.“
K: „Þegar maður byrjar að
skoða viðtöl við myndlistarmenn
sér maður fljótt að þar birtist allt
annars konar nálgun en í list-
fræðinni. Þarna fær maður ekki
hefðbundið yfirlit yfir stefnur eða
„isma“. Þegar listamaðurinn tjá-
ir sig sjálfur er það af allt annarri
ástæðu. Þarna kemst maður bæði
nær listamanninum sjálfum og
því sem gerist bak við tjöldin við
sköpunina, sem opnar fyrir skiln-
ing og skynjun á myndlistinni.“
Nú eru myndlistarmenn sér-
fræðingar í að tjá sig í sjónlista-
verkum en ekki orðum. Af hverju
ættum við að vilja heyra þá tala
um það sem þeir eru að skapa?
G: „Mér finnst myndlistar-
menn að mörgu leyti tjá sig á sér-
stakan hátt. Þeir eru að reyna að
koma hlutum í orð sem er mjög
erfitt að tjá. Með því að heyra þá
reyna að koma orðum að þessu, í
viðtölum eða skrifum, þá dýpkar
það oft skilning manns á list við-
komandi.“
K: „Já, og í sjálfu sér getur það
líka verið ákveðið form af sköp-
un að tala um viðfangsefnin, því
skrifin og viðtölin geta verið svo
stórkostleg og dýpkað upplifun-
ina á verkum listamannanna.“
G: „Það er skemmtilegt að í
mörgum þessara viðtala heyrir
maður um baksvið myndlistar-
mannanna, hvaðan þeir koma
og hvernig þeir vinna. Þetta getur
varpað miklu ljósi á listina, hver
drifkrafturinn er og hvað liggur að
baki. Maður fer líka að skilja sam-
félagið betur og tengsl þess við
sköpunina. Hvernig samfélagið
gat stuðlað að, eða skemmt sköp-
un viðkomandi.“
K: „Það er mjög áhugavert að
lesa hvernig margir listamenn,
sérstaklega á fyrri hluta 20. aldar-
innar, þurftu að brjótast í gegnum
mikla fordóma og fátækt. Það er
ótrúlegt að heyra frá þessu fólki
sem fæddist í einhverjum afdöl-
um á Íslandi og kom sér til Frakk-
lands, í suðupott framúrstefn-
unnar, eða aðra svipaða staði. Það
er mjög áhugavert að sjá muninn
á því og því hvernig þetta er í dag
– hversu ólíkar leiðir listamanna
eru í dag. Ég held samt að það sé
alltaf eitthvað sem myndlistar-
maðurinn þarf að brjótast í gegn-
um til að fylgja þessari þörf sem
virðist alltaf vera til staðar, jafnvel
þótt það séu ekki augljósir staðl-
aðir hæfileikar strax frá byrjun.“
Eigin leið að myndlistarumræðu
Nú eruð þið búsettar í Belgíu þar
sem er gríðarlega gömul og mikil
myndlistarhefð. Er einhver munur
á myndlistarumræðunni hér úti
og heima – sjálfur hef ég á tilfinn-
ingunni að á Íslandi sé umræðan
til dæmis mun óakademískari en
í Evrópu. Hver er ykkar upplifun?
G: „Það er mjög gaman og
lærdómsríkt að flytja út og læra
myndlist í Evrópu, því það er
önnur nálgun og nánast nýtt
tungumál sem maður kynnist.
Það er rétt að á Íslandi vantar
kannski að fólk geti talað saman
á akademískum nótum, en þetta
finnst mér hins vegar mjög vand-
meðfarið. Í grunninn finnst mér
frekar mikilvægt að fólk tali yfir-
leitt um myndlist – en svo ætti
hver og einn að geta fundið sína
eigin leið að því. Ég bjó áður í
Hollandi og þar fann ég fyrir því
hvað myndlistarumræðan er úti
um allt og alls konar. Þar er fólk
með sína eigin nálgun á þetta,
talar á mjög fjölbreyttan hátt
um myndlistina og alls ekki bara
þannig að það passi inn í ákveðið
form. Stemningin á Íslandi er
stundum þannig að þetta þurfi
að passa inn í einhverja fyrir-
fram ákveðna forskrift, til dæmis
sýningarspjall þar sem er menn-
ingarviti er að spyrja listamann
sem á að geta svarað öllu um
verkið sitt.
Hér í Evrópu hefur umræð-
an auðvitað verið mun lengur í
gangi þannig að fólk er í miklu
meira samtali við hefðina. Að
sama skapi eru margir listamenn
sem maður þekkir algjörlega með
söguna á bakinu og eiga í mestu
vandræðum með að komast
áfram. Á Íslandi er miklu meira
frelsi að þessu leyti. Það gerir það
hins vegar að verkum að það er
afar mikið af endurteknum stefj-
um í íslenskri myndlist. Yngri
myndlistarmenn eru oft óafvit-
andi að endurtaka efni sem eldri
listamenn hafa tekist á við áður
og rætt um.“
K: Já, í staðinn fyrir að vera í
samtali við söguna og ýta hlutun-
um áfram enda þeir kannski á því
að endurtaka sömu hlutina, al-
gjörlega ómeðvitaðir um að þetta
hafi verið gert áður. Það vantar
kannski einhverja yfirsýn, sama
umræðan á sér stað aftur og aft-
ur. Og það sama gerist úti í sam-
félaginu. Það er ennþá verið að
spyrja listnema hvort þeir séu
ekki örugglega að mála og svo
framvegis.
Blái vasinn er ekki síst fyrir þá
sem þekkja minna til myndlistar,
eru opnir en finnst hún óaðgengi-
leg eða erfið að nálgast. Með yfir-
sýn yfir starf myndlistarmanna
getum við tekið hlutina lengra,
kannað nýjar slóðir og komið í
veg fyrir að umræðan endurtaki
sig. Þannig getur Blái vasinn til
dæmis nýst vel inn í skólakerf-
ið.“ n
Tónlist
að heiman
Filippseyjar: Bayan Ko í
flutningi Freddie Aguilar
„Þetta lag minnir alla Fil-
ippseyinga, hvar sem þeir eru
staddir í veröldinni, á það sem
við höfum átt í Filippseyjum
og það sem
myndi alltaf
láta okkur
vilja koma aft-
ur,“ segir Ron-
ald Fatalla,
tölvunar-
verkfræðing-
ur, um lag-
ið Bayan Ko sem var samið
af sjálfstæðishetjunni José
Alejandrino og hefur ver-
ið flutt af ótal listamönnum í
gegnum tíðina. Ronald mæl-
ir sérstaklega með útgáfu
þjóðlagasöngvarans Freddie
Aguilar.
„Eins og fólk veit kannski
hafa Filippseyjar þurft að lúta
stjórn margra mismunandi
ríkja í gegnum aldirnar, þar sem
Spánn, Japan og Bandaríkin
hafa öll reynt að sigra og hneppa
Filippseyjar í þrældóm en í hvert
skipti höfum við risið upp og
barist fyrir frelsinu. Lagið fjallar
um hversu yndislegar, ríkar og
fallegar Filippseyjar eru og það
sé einmitt þess vegna sem land-
nemarnir og útlendingar hafa
fallið fyrir landinu og viljað eign-
ast það. Lagið ber landið saman
við frjálsan fugl, ef hann er fang-
aður grætur hann og reynir hvað
hann getur til að komast úr búr-
inu.“
Ronald
Fatalla
Guðlaug og Kristín
Halda úti vefsíðunni
Blái vasinn samhliða
listnámi í KASK í Belgíu.
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is „Mér finnst
myndlistarmenn
að mörgu leyti tjá sig
á sérstakan hátt. Þeir
eru að reyna að koma
hlutum í orð sem er
mjög erfitt að tjá.