Morgunblaðið - 19.10.2017, Blaðsíða 44

44 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 2017
ALLIR
FÁÍS
á laugard
ag
vogitu
JÓLALANDIÐ
OPNAR Í BLÓMAVALI SKÚTUVOGI
ÁLAUGARDAGINN
VIÐTAL
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
„Kannski hef ég misst svo mikið að
ég er ekki hrædd við að missa lífið.
Ég er 22 ára og þetta eru stór orð fyr-
ir unga stúlku,“ segir hin norsk-
íraska Faten Mahdi Al-Hussaini, að-
gerðasinni og talsmaður gegn haturs-
áróðri sem stofanði samtökin Just-
Unity í Noregi, sem vinna gegn
öfgum og ofstæki. Hún er talskona
NRK, norska ríkisútvarpsins, gegn
hatursáróðri.
Faten var tekin tali á alþjóðlegri
friðarráðstefnu Höfða friðarseturs,
sem fram fór í Veröld, húsi Vigdísar.
Faten er fyrsti þáttastjórnandi hjá
NRK sem ber höfuðslæðu, eða híjab,
í sjónvarpi. „Ég var ekki ráðin af því
að ég ber höfuðslæðu, híjab. NRK
líkaði hvað ég var frökk og hæfi-
leikrík í starfið. Það er allt og sumt.“
Faten segir að hún sé ekki höfuð-
slæðan, heldur góð stelpa, vel gefin,
ljóshærð, skemmtileg og sterk.
„NRK spáði ekki í því að ég bæri
híjab fyrr en sex þúsund kvartanir
bárust áður en þátturinn fór í loftið.
Starfið hjá NRK er það fyrsta sem ég
fékk sem ég sjálf og berandi híjab.
Áður var eina vinnan bak við tölvu í
símasölu undir nafninu Viktoría. Það
var erfitt og Noregur á langt í land.“
Hvorki nógu norsk né írösk
Faten er er fædd í Írak hún flutti
ung með foreldrum sínum til Noregs.
„Ég fell hvergi inn í samfélagið. Ég
er ekki nógu norsk fyrir Norðmenn
af því að ég ber híjab. Ég er heldur
ekki nógu írösk fyrir Íraka af því að
ég mála mig, heilsa karlmönnum með
handabandi og á kærasta. Ég er
norsk þegar ég tala um það sem
Norðmenn vilja og þá eru þeir stoltir
af mér. Ef ég tala um annað er ég
ekki norsk og geng með híjab.“
Ellefu ára gömul krafðist Faten
þess að læra arabísku betur og bjó þá
í eitt ár hjá ættingjum í Írak. Henni
hafði verið strítt í samfélagi múslima
fyrir slaka arabísku. Í Írak var Faten
barin, pyntuð og lögð í einelti eins og
margir aðrir í skólanum. Hún varð
vitni að mannránum, morðum og
sprengingum. Faten varð á þessum
tíma árásargjörn án ofbeldis og reið
alla daga. Hún vissi að hún yrði að
finna leið til þess að tjá sig þrátt fyrir
að fólki líkaði ekki það sem hún segði.
Faten sneri aftur til Noregs þakklát.
„Ég var þakklát fyrir að geta farið
út og vita að ég kæmist heim aftur.
Þannig var það ekki í Írak.“
„Hætta á að ég verði drepin“
Faten er viss um að hún hefði þag-
að hefði hún búið áfram í Írak.
„Það er hætta á því að ég verði
drepin í Noregi. Það væri eflaust búið
að því ef vilji hefði verið til þess. Ég
og fjölskylda mín höfum þurft-
lögregluvernd. Ég er þögul um það
sem gerðist í Írak og bíð eftir tæki-
færi til þess að fara þangað aftur. Ég
ætla ekki að þegja alla tíð. Ég á fjöl-
skyldu í Írak og þar er mitt annað
land. Mig langar að leggja mitt af
mörkum í uppbygginu Íraks. Það
getur verið hættulegt að tala en það
er hættulegra að lifa í þögninni og
þar er ég núna varðandi Írak.“
Faten á fimm yngri systur, sem all-
ar eru fæddar í Noregi. Hún segir
þær frjálsar og velja sínar eigin leiðir.
„Við erum mjög ólíkar en ég er fyr-
irmynd þeirra. Ég er elst, tók slaginn
og gerði þeim auðveldara að alast upp
á heimili okkar. Þær þakka það.“
„Ég greiddi frelsið með æsku
minni. Ég gekk í skóla þar sem hvítt
fólk var 90% nemenda og ég oft sú
eina með híjab. Það var erfitt og ég
var lögð í einelti. Mér var bara einu
sinni boðið í afmæli. Ég gerði allt til
þess hljóta samþykki og falla inn í
hópinn en það dugði ekki. Stúlkurnar
héldu að híjabið takmarkaði mig en
það gerir það ekki, hefur aldrei gert
og mun aldrei gera,“ segir Faten.
Hún gerði sér ekki grein fyrir hatr-
inu á höfuðslæðum fyrr en hún sá at-
hugasemdir og hatrið á Fésbókinni.
„Lausnin er að ræða það af hverju-
fólki finnst híjab vera tákn um kúgun
og hatrið sem beinist að íslam og inn-
flytjendum. Hver getur skilgreint hí-
jab fyrir stúlku? Ekki sú sem ekki
ber híjab, heldur sú sem ber það. Ef
þess er krafist að stúlka beri híjab er
það kúgun. Fyrir aðrar getur það
verið sjálfsmynd, trú, menning eða
jafnvel tíska,“ segir Faten og bendir
á að hún beri híjab sem trúartákn.
Faten beinir orðum til blaðamanns:
„Þú þekkir mig ekki, hvernig átt
þú að skilgreina hver ég er? Ég er sú
eina sem get skilgreint mig sem
kristna, trúleysingja, múslima eða
hvað annað. Ég gæti gengið um með
híjab trúlaus og litið á það sem tísku-
fyrirbrigði. Sama gildir um kross-
inn.“
Faten segist eiga marga stuðn-
ingsmenn og það séu ekki allir Norð-
menn sem hati höfuðslæðu. Þeir sem
haldi uppi ljótri umræðu á komm-
entakerfinu séu að gera hættulega
hluti. Í tíð Obama Bandaríkjaforseta
voru ekki færri kynþáttahatarar.
„Obama leyfði þegnunum ekki að
vera kynþáttahatarar. Það eru ekki
fleiri kynþáttahatarar í tíð Trumps,
en hann leyfir kynþáttahatur.“
Spurðu af hverju berðu híjab?
Faten sem hefur lausn á for-
dómum.
„Fólk á að tala við hvert annað en
ekki um hvert annað. Ef þú hefur á
móti híjab, farðu þá og spurðu þá sem
ber það af hverju hún geri það. Verið
sammála um að það sé í lagi að vera
ósammála. Það er heilbrigt að fólk
hugsi á mismunandi hátt.“
Fatan er nokkuð niðri fyrir og seg-
ir: „Virtu mig og taktu mér eins og ég
er. Ekki reyna að breyta mér. Ekki
reyna að taka af mér híjabið og segja
mér að taka það af mér til þess að
verða samþykkt. Ég er á móti níkab
sem er slæða sem hylur allt nema
augun því mér finnst það ekki passa.
Ég er á móti því að setja lög sem
banna konum að vera í níkab. Í Nor-
egi bera innan við 100 konur níkab.
Látið þær í friði. Ef konur í Noregi
verða þvingaðar til þess að taka af sér
níkabið verð ég sú fyrsta sem fer í ní-
kab til að mótmæla þeim lögum.“
Faten segir að konur sem beri ní-
kab séu ekki hryðjuverkarmenn eða
öfgamenn. Að bera níkab sé íhalds-
samt og það sé ekkert að því að vera
íhaldssamur.
„Það er ekki það sem þú klæðist
eða berð á höfðinu sem gerir þig að
öfgasinna heldur það sem gerist í
höfðinu á þér. Fólk verður að þekkja
muninn á öfgum og íhaldi.Ég er
íhaldssamur múslími með ákveðnar
reglur gagnvart sjálfri mér en ég geri
ekki kröfur á aðra. Fjölmiðlar draga
upp þá mynd að múslimar séu
hryðjuverkamenn en hvítur fjölda-
morðingi í Vegas sé andlega veikur.“
Fannst foreldrarnir skrímsli
„Ég vil ekki tala um þá hluti sem
pabbi var þvingaður til að gera mér.
En á þeim tíma fannst mér hann vera
skrímsli og djöfull. Hann skildi mig
ekki og snerist gegn mér. Af því að
hann elskaði mig hélt hann að hann
væri að gera það eina rétta. Hann var
undir mikilli pressu frá samfélaginu
og taldi þann gjörning betri en heið-
ursmorð,“ segir Faten og bætir við
með nokkurri hlýju:
„Faðir minn er ein besta mann-
eskja sem ég þekki og ein af fyr-
irmyndum mínum sem ég elska.
Hann er mjög stoltur af mér í dag en
það mátti hann ekki fyrir ári síðan.
Ekki líta á þessa menn sem
skrímsli, það verður að taka tillit til
þess hvers vegna þeir gera hlutina.
Faðir minn stendur með mér núna
því samfélagið mitt stendur með mér
og gerir það eins lengi og ég tala í
þágu þess. Ef ég hætti því veit ég að
samfélagið snýst gegn mér aftur.“
Faten segir móður sína sterka og
ákveðna konu en mjög íhaldssama.
„Hún er hrædd um að ég nái ekki þrí-
tugsaldri. Ég verði drepin áður. Mér
er sama um afleiðingarnar sem orð
mína hafa og ef einhver vill skjóta
mig þá gerir hann það. Ég er óttalaus
og mamma segir það sjúkdóm.“
Faten segir að þegar fjölskyldan
hafi sett pressu á hana hafi hún feng-
ið sömu tilfinningu og þegar Norð-
menn vilji taka af henni híjabið.
Henni hafi fundist þau skrímsli.
Uppgjöf ekki valmöguleiki
„Ég tipla ekki á tánum. Ég veit að
ég þarf að gjalda fyrir það og geri það
með ánægju. Kannski fæ ég styrk úr
öllu hatrinu sem er beint að mér. En
þegar ég er að gefast upp hef ég fjöl-
skylduna sem uppörvar mig.“
Erfiðu umræðuna þarf að taka.
Setjast niður og ræða málin og jafn-
vel stíga á einhverjar að mati Faten.
„Ég hef sest niður með fólki sem
raunverulega hataði mig og vildi mig
feiga. Við áttum gott samtal.“
Fordómar stafa af fáfræði, segir
Faten. Það að konur keyri ekki í
Sádi-Arabíu hefur ekkert með trúar-
brögð að gera það er menningarlegt.
Við Íslendinga vill Faten segja:
„Hættið fordómum, í guðanna
bænum. Komið fram við flóttamenn á
réttlátan og hreinskiptinn hátt. Segið
hvaða reglur gilda í landinu, kennið
þeim málið og útvegið vinnu. Ef þetta
er ekki gert verða vandamál með
flóttamenn eftir tíu ár og börnin
þeirra líka. Ef þú kemur fram með
hræðslu gagnvart fólki færðu
hræðslu til baka. Ef þú hatar fólk
verndar fólk sig með því að hata.“
Yngri kynslóðin hefur minni for-
dóma er skapandi og vanmetin.
Stjórnmálamenn eiga að hætta að
tala um hana. Það á að tala við yngri
kynslóðina það er hún sem tekur við.
„Ég greiddi frelsið með æskunni“
 Talskona NRK gegn hatursáróðri flutti áhrifaríkt erindi á friðarráðstefnu  Stofnaði samtök sem
vinna gegn öfgum og ofstæki  Kvartað undan því að hún beri höfuðslæðu  Talin vera í lífshættu
Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
Baráttukona Faten Mahdi Al-Hussaini, 22 ára þáttastjórnandi NRK í Noregi, sú fyrsta sem fram kemur með höf-
uðslæðu í sjónvarpi. Faten er óttalaus og segir það sem henni býr í brjósti. Framundan eru nýjir þættir og leikrit.
Híjab er ein tegund slæðu en
jafnframt samheiti yfir allar
gerðir af slæðum múslima-
kvenna samkvæmt Vísinda-
vefnum.
 Híjab (e. hijab) Hylur hár og
háls.
 Níkab (e. niqab) Hylur allan
líkamann nema augu.
 Tjador (e. tjador) Hylur allan
líkamann nema hendur og
andlit.
 Búrka (e. burka) Hylur allan
líkamann. Net er fyrir aug-
um.
Ólíkar slæður
múslima
SKILGREINING